پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در مهرماه سال۱۴۰۲ در بخش صنعت و معدن اگرچه حاکی از رشد تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل و ماه قبل است، اما بررسی روند بلندمدت این شاخص طی بازه زمانی طولانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر نشان می‌دهد رشد میانگین متحرک سه‌ماهه شاخص‌های تولید و فروش فعالیت‌های صنعتی نسبت به دوره مشابه سال‌قبل کاهش داشته‌است. این روند کاهشی به‌ویژه در بخش فروش حاکی از بحران تقاضا در صنعت است که طی گزارش‌های تحلیلی به آن پرداخته خواهد شد.
شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال‌قبل در مهرماه سال١٤٠٢، با افزایش ۲.۲درصدی و نسبت به ماه قبل با افزایش ۵.۳درصدی مواجه شده‌است. در این ماه نسبت به ماه مشابه سال‌قبل، از بین ١٥رشته فعالیت صنعتی بورسی ١١رشته فعالیت افزایش در شاخص تولید و ٤ رشته فعالیت کاهش در شاخص تولید را تجربه کرده‌اند. رشته‌فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «دارو» و «لاستیک و پلاستیک» بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید و رشته‌فعالیت‌های «خودرو و قطعات»، « کاشی و سرامیک» و «چوب و کاغذ» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌اند. همچنین در مهر ماه سال١٤٠٢ نسبت به ماه قبل، رشته‌فعالیت‌های « فلزات پایه» «سایر کانی غیرفلزی» و «دارو» بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید و رشته‌فعالیت‌های «کاشی و سرامیک»، «خودرو و قطعات» و «تجهیزات برقی» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌اند. بررسی‌ها همچنین حاکی از آن است که شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال‌قبل با افزایش ۲۲.۵درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش ۰.۷درصدی مواجه شده‌است.
طی مهرماه سال١٤٠٢، شاخص فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال‌قبل با افزایش ۲.۸درصدی و نسبت به ماه قبل با افزایش ۱.۳درصدی مواجه شده‌است. در این ماه نسبت به ماه مشابه سال‌قبل ١١رشته‌فعالیت افزایش در شاخص فروش و ٤رشته‌فعالیت کاهش در شاخص فروش داشته‌اند. رشته فعالیت‌های «سایر کانی غیرفلزی»، «تجهیزات برقی» و«کاشی و سرامیک» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش نسبت به ماه مشابه سال‌قبل و رشته‌فعالیت‌های «خودرو و قطعات»، «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «چوب و کاغذ» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش داشته‌اند.
همچنین در این ماه نسبت به ماه قبل، رشته‌فعالیت‌های «لاستیک و پلاستیک»، «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «سایر کانی غیرفلزی» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش و رشته‌فعالیت‌های «کاشی و سرامیک»، «تجهیزات برقی» و «خودرو و قطعات» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش ثبت کرده‌اند.شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی هم نسبت به ماه مشابه سال‌قبل با افزایش ۹.۶درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش ۱۰.۵درصدی مواجه شده‌است. در مهرماه سال١٤٠٢ نرخ رشد ماهیانه قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی رشد مثبت یکدرصدی را ثبت کرده‌است، همچنین رشد نقطه‌به‌نقطه با کاهش ۰.۹واحد‌درصدی نسبت به ماه قبل، به ٢٤درصد رسیده‌است. گفتنی است میانگین سالانه شاخص قیمت نیز در مهرماه سال١٤٠٢ روند نزولی یک سال‌اخیر خود را ادامه داد و با ۱.۳واحد‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، میزان ۲۶.۴درصد افزایش را نشان می‌دهد.
شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی
در مهرماه سال۱۴۰۲، تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزایش ۲.۲ و ۲.۸درصدی را تجربه‌کرده است. همچنین نسبت به ماه قبل شاخص تولید و فروش به ترتیب افزایش ۵.۳ و ۱.۳درصدی داشته‌اند. طی سه‌ماهه منتهی به مهرماه سال۱۴۰۲، رشد میانگین متحرک سه‌ماهه شاخص تولید افزایش ۰.۳درصدی و شاخص فروش آن کاهش ۴.۷درصدی را نشان می‌دهند.
شاخص تولید و فروش فعالیت شیمیایی‌جز دارو
در مهرماه سال١٤٠٢ شاخص تولید رشته فعالیت شیمیایی به‌جز دارو برمبنای شرکت‌های بورسی نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزایش ۲.۹درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش ۱.۸درصدی داشته‌است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزایش ۱۳.۵درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش ۸.۲درصدی داشته‌است. نسبت به ماه قبل شاخص فروش زیربخش‌های «خوراک پالایشگاه‌ها» و «کودها و ترکیبات نیتروژندار»باعث افزایش شاخص فروش شده‌است، اما شاخص تولید زیربخش‌های اصلی کاهش یافته‌است. ازطرفی، نسبت به ماه مشابه سال‌قبل شاخص فروش زیربخش‌های «کودها و ترکیبات نیتروژن دار»، «خوراک پالایشگاه‌ها» و «پلاستیک و لاستیک مصنوعی» و همچنین شاخص تولید زیربخش‌های «کودها و ترکیبات نیتروژندار» و «پلاستیک و لاستیک مصنوعی» افزایش یافته‌است.
شاخص‌های تولید و فروش فعالیت فلزات پایه
در مهرماه سال١٤٠٢، شاخص تولید رشته‌فعالیت فلزات پایه برمبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزایش ۹.۵درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش ۲۱.۴درصدی داشته‌است، در مقابل شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزایش ۷.۴درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش ۵.۳درصدی داشته‌است. نسبت به ماه قبل شاخص تولید و فروش تمام زیربخش‌ها افزایش داشته‌است، نسبت به ماه مشابه سال‌قبل تنها شاخص تولید زیربخش «پروفیل» و شاخص فروش زیربخش«شمش» کاهش یافته‌است.
شاخص‌تولید و فروش فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر
در مهرماه سال١٤٠٢، شاخص تولید رشته‌فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر برمبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزایش ۱۲.۹درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش ۴.۲درصدی داشته‌است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزایش ۱۳.۳درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش ۵.۸درصدی داشته‌است. نسبت به ماه قبل و همچنین ماه مشابه سال‌قبل تنها شاخص فروش زیربخش «لبنیات»کاهش یافته‌است.
شاخص‌های تولید و فروش رشته فعالیت دارو
در مهرماه سال١٤٠٢ شاخص تولید رشته‌فعالیت دارو برمبنای شرکت‌های بورسی نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزایش ۲۴.۴درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش ۹.۷درصدی داشته‌است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزایش ۹.۶درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش ٣درصدی داشته‌است. نسبت به ماه قبل شاخص تولید تمام زیربخش‌ها افزایش‌یافته اما تنها شاخص فروش «شربت و سوسپانسیون» و «سایر» افزایش یافته‌است. نسبت به ماه مشابه سال‌قبل شاخص تولید تمام زیرشاخص‌ها افزایش‌یافته اما کاهش شاخص فروش زیربخش‌های «فرآورده‌های تزریقی» و «قرص و کپسول» به کاهش شاخص فروش منجر شده‌است.
شاخص قیمت فعالیت‌های صنعتی بورس
در مهرماه سال١٤٠٢ نرخ رشد ماهیانه قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی رشد مثبت یکدرصدی را ثبت کرده‌است، همچنین رشد نقطه‌به‌نقطه با کاهش ۰.۹واحد‌درصدی نسبت به ماه قبل، به ٢٤درصد رسیده‌است. گفتنی است میانگین‌سالانه شاخص قیمت نیز در مهرماه سال١٤٠٢ روند نزولی یک سال‌اخیر خود را ادامه داد و با ۱.۳واحد‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، میزان ۲۶.۴درصد افزایش را نشان می‌دهد.بررسی شاخص قیمت رشته‌فعالیت‌های بورسی نشان می‌دهد در مهرماه سال١٤٠٢، رشته‌فعالیت‌های «شیمیایی به‌جز دارو» و «سایر کانی غیرفلزی» بالاترین نرخ رشد ماهیانه و رشته‌فعالیت‌های «فلزات پایه» و «سیمان» بالاترین نرخ رشد نقطه‌به‌نقطه را تجربه کرده‌اند.رشته فعالیت دارو در مهرماه، نرخ رشد ماهیانه منفی ۰.۴درصدی داشته‌است. همچنین رشد نقطه‌به‌نقطه رشته فعالیت دارو نسبت به ماه پیش افزایش‌یافته و به ۳۳درصد رسیده و میانگین سالانه قیمت نیز ۶۰درصد افزایش داشته‌است.یکی از رشته‌فعالیت‌های دیگری که در ماه‌های ابتدایی سال١٤٠١ مشمول حذف ارز ترجیحی شد، رشته‌فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر بود. بررسی روند قیمت‌ها در این رشته‌فعالیت هم بعد از گذشت چند ماه از اعمال این سیاست جالب‌توجه است. براین اساس با حذف ارز ترجیحی مواد اولیه رشته‌فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر، رشد ماهیانه شاخص قیمت این رشته‌فعالیت در اردیبهشت و خرداد سال١٤٠١ به حدود ٤٥ و ٥٠درصد رسید، اما در ماه‌های بعد و پس از تخلیه اثر این شوک به‌شدت کاهش یافت، اما پس از افزایش در ماه‌های اخیر، در مهرماه رشد ماهیانه مثبت ۰.۲درصدی داشته‌است. به‌طور مشابه رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص قیمت در این رشته‌فعالیت هم کاهشی شده و در مهر ماه به ١٠درصد رسیده‌است؛ گفتنی است میانگین سالانه قیمت در این رشته‌فعالیت از فروردین نزولی بوده و به ٥٠درصد رسیده‌است.
شاخص شرکت‌های معدنی بورسی
در مهرماه سال١٤٠٢، شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورس نسبت به ماه مشابه سال‌قبل با افزایش ۲۲.۵درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش ۰.۷درصدی مواجه‌شده و همچنین، شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی هم نسبت به ماه مشابه سال‌قبل با افزایش ۹.۶درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش ۱۰.۵درصدی مواجه شده‌است. نسبت به ماه قبل تنها شاخص تولید زیربخش «کنسانتره» افزایش یافته‌است. تنها شاخص فروش زیربخش «کنسانتره» کاهش یافته‌است.تحلیل روند رشد بخش صنعت از جنبه‌های مختلف، عاملی کلیدی در تحلیل‌های خرد و کلان اقتصادی و یکی از ارکان تصمیم‌گیری در حوزه اقتصاد است. شاخص تولید بخش صنعت به‌دلیل تاثیر نوسانات سطح فعالیت صنعت بر بخش‌های دیگر اقتصاد، به‌عنوان یک شاخص مهم اقتصادی کوتاه‌مدت مورد‌استفاده قرار می‌گیرد. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای‌اسلامی به‌صورت ماهیانه شاخص تولید، فروش و قیمت شرکت‌های بورسی را محاسبه می‌کند.
گفتنی است شاخص تولید، فروش و قیمت صنایع بورسی با استفاده از داده‌های ماهیانه شرکت‌های صنعتی بورسی پذیرفته‌شده در بورس محاسبه می‌شود. در تهیه این شاخص‌ها از اطلاعات ماهیانه ٣١٦ شرکت بورسی استفاده می‌شود و علاوه‌بر اندازه‌گیری تغییرات میزان تولید، فروش و قیمت در بخش صنعت، در محاسبات ملی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند و برآوردی از تغییرات ماهیانه ارزش‌افزوده ایجادشده را در صنایع مختلف و به‌دنبال آن در کل اقتصاد منعکس می‌کنند.ازطرفی، این آمار چندین ضعف اساسی دارد که مهم‌ترین آن وقفه سه‌ماهه در انتشار داده‌ها و بعضا متوقف‌‌شدن انتشار آنها و نداشتن تواتر ماهیانه است.شاخص‌های ماهیانه تولید، فروش و قیمت استخراج‌شده از اطلاعات عملکرد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق‌بهادار تهران تا حد زیادی می‌توانند با دقت مناسب و به‌صورت بهنگام تحولات بخش صنعت و معدن کشور را توضیح دهند و با توجه به بررسی‌های انجام‌شده و تطبیق‌‌دادن این شاخص با شاخص تولید صنعتی بانک‌مرکزی و مرکز آمار ایران که به‌صورت فصلی منتشر می‌شود، مشخص‌شده این شاخص به‌خوبی می‌تواند در وقفه انتشار این شاخص‌های رسمی، شاخص جایگزین مناسبی برای آن باشد. در این مطالعه تغییرات شاخص‌های تولید، فروش و قیمت شر کت‌های صنعتی و معدنی پذیرفته‌شده در بورس و همچنین مهم‌ترین رشته‌فعالیت‌های آن در مهرماه سال١٤٠٢ مورد بررسی قرار گرفته‌است.
