در سی و نهمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی»، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه‌شده توسط بزرگ‌ترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرارگرفته‌اند.
در بخش تحولات جهان، سنای آمریکا لایحه ۲۸۰ میلیارد دلاری برای تقویت تولید و برتری تکنولوژیک آمریکا برای مقابله با چین را تصویب کرد. تصویب این لایحه نماد مهم‌ترین مداخله دولت در سیاست صنعتی در دهه‌های اخیر است. حمایت قاطع دو حزب نشان داد که چگونه رقابت تجاری و نظامی با پکن – و همچنین وعده هزاران شغل جدید در آمریکا – به طور چشمگیری، الگوهای قدیمی کنش حزبی را تغییر داده است. از سوی دیگر برخی سناتورهای کنگره آمریکا از ارائه طرحی خبر داده‌اند که خرید نفت روسیه توسط شرکت‌های چینی را دشوار می‌کند اما این طرح برای تصویب در کنگره تحت کنترل دموکرات‌ها با چالش‌های مهمی مواجه است؛ چراکه در تعارض با سیاست دولت بایدن است که هدف آن حفظ جریان عرضه نفت و درعین‌حال محدودکردن درآمد انرژی روسیه است.
یک مقام ارشد گروه ۷ نیز اعلام کرده است که این گروه قصد دارند تا ۵ دسامبر ۲۰۲۲، زمانی که تحریم‌های اتحادیه اروپا مبنی بر ممنوعیت واردات نفت خام روسیه از طریق دریا اعمال می‌شود، مکانیزمی برای محدودکردن قیمت‌ها بر صادرات نفت روسیه که به سقف قیمت موسوم شده اعمال کنند.
در خبری دیگر کمیسر تجاری اتحادیه اروپا از تلاش‌های جدی‌تر برای تقویت شبکه موافقت‌نامه‌های تجاری، به دلیل طولانی بودن زمان فرایند مذاکره، امضا و تصویب توافق‌های تجاری خبر داده است.
تلاش روسیه و چین برای ایجاد مسیرهای حمل و نقلی جدید از دیگر اخبار مهم است. روسیه درحال‌توسعه زیرساخت‌های مسیر قطب شمال خود با مدرن‌سازی زیرساخت‌های بندری و کریدورهای حمل‌ونقل ریلی و رودخانه‌ای است. رسانه‌های چینی نیز از احیای نقل‌وانتقال ریلی کالا از شانگهای به اروپا خبر داده‌اند.
در بخش تحولات منطقه بهره‌برداری ترکیه از فرصت‌های ایجاد شده در بحران اوکراین قابل تأمل است. مؤسسه آمار ترکیه اخیراً از افزایش چشمگیر صادرات ترکیه به روسیه در ماه ژوئن ۲۰۲۲ خبر داد. براساس این گزارش، صادرات به روسیه ۴۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافت و این کشور را از رتبه دهم در سال ۲۰۲۱ به جایگاه پنجمین تأمین‌کننده بزرگ کالاهای وارداتی روسیه ارتقا داد.
موافقت‌نامه تجارت آزاد بریتانیا و شورای همکاری خلیج‌فارس در ۲۰۲۳ و توافق تسهیل تجارت کالایی میان پاکستان و ترکیه از جمله تلاش‌ها در منطقه در حوزه توافقات تجاری است. نکته مهم دیگر مخالفت هند با حضور کشورهای ثالث در کریدور اقتصادی چین – پاکستان از جمله افغانستان و ترکیه است. همچنین وزیر امور خارجه چین در دیدار با وزیر خارجه طالبان از موافقت این کشور با اعمال معافیت گمرکی گسترده بر صادرات افغانستان به چین خبر داد.
در بخش داده‌های تازه رشد ۱۲ درصدی تولید ناخالص داخلی عربستان به دلیل افزایش قابل‌توجه بخش نفتی مورد توجه قرار گرفته است. آنکتاد در گزارش تازه‌ای که در مورد آثار جنگ اوکراین بر اقتصاد جهانی منتشر کرده است، داده‌های قابل تأملی ارائه داده است. جنگ به کسری تجاری فاجعه‌بار کشورهای کم‌درآمد، به‌ویژه به دلیل بالارفتن قیمت سوخت و غذای وارداتی دامن زده است.
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش‌ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.
متن کامل سی‌ونهمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را اینجا مشاهده کنید.
