خسرو ناظری دبیرکل سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) با حضور در اتاق ایران با غلامحسین شافعی رئیس دوره‌ای اتاق بازرگانی و صنعت اکو دیدار و دو طرف راه‌های افزایش سطح تجارت درون منطقه‌ای را بررسی کردند.
چرا موافقت‌نامه‌های درون منطقه‌ای اکو اجرا نمی‌شود؟
غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران و رئیس دوره‌ای اتاق اکو در این نشست با اشاره به سابقه تاریخی تشکیل اکو به امیدواری‌های ایجاد شده در ابتدای تشکیل این سازمان برای اقتصاد منطقه پرداخت و گفت: از 30 سال پیش که کشورهای حاضر در این سازمان به 10 کشور افزایش یافت، این تصور شکل گرفت که یک بلوک اقتصادی در منطقه ایجاد می‌شود. در طول این زمان هم موافقت‌نامه‌های زیادی در زمینه‌های مختلف تجارت، حمل‌ونقل، بانکداری و سایر موارد به امضا رسید اما متأسفانه ارزیابی امروز نشان می‌دهد هیچ نتیجه عملی از این موافقت‌نامه‌ها به دست نیامده است.
او ادامه داد: میزان مبادلات اقتصادی این 10 کشور در جهان نزدیک به 930 میلیارد دلار است اما میزان تجارت درون‌گروهی آن‌ها به 70 میلیارد دلار هم نمی‌رسد. میزان همکاری‌های اقتصادی درون‌گروهی در اکو با وجود برخورداری 10 کشور عضو از بخش عظیمی از سرمایه جهانی، تنها 8 درصد است. بنابراین باید بررسی کرد چرا این سازمان به چنین وضعی دچار شده است.
شافعی با بیان اینکه مشکلات درونی کشورهای عضو اکو در مراودات تجاری با یکدیگر بیشتر از مشکلات خارج از گروه است افزود: به عنوان مثال تسهیلات ویزایی برای تجار در برخی از کشورهای اکو بسیار سخت‌تر از دریافت ویزا در مراوده با کشورهای خارج از این گروه است. در حالی که برای این موضوع مذاکرات و تفاهمات زیادی انجام شده اما از اجرا هیچ خبری نیست.
رئیس اتاق ایران با اشاره به مشکلات حمل‌ونقل درون منطقه‌ای اکو گفت: در حال حاضر حمل کالا چه به صورت ترانزیتی که از جنوب ایران می‌آید و چه به صورت کالایی که از ایران صادر می‌شود با سختی‌های زیادی از ترکمنستان و قزاقستان عبور می‌کند. در صورتی که در مورد حمل‌ونقل هم در اکو تفاهم‌نامه‌های بین گروهی وجود دارد و قرار بود اجرایی شود اما متأسفانه به جای آن روز به روز بر مشکلات این بخش اضافه شده است.
او افزود: در مورد سرمایه‌گذاری درون‌گروهی که هم موافقت‌نامه وجود دارد و هم کمیته‌های 5 گانه تشکیل شده است اما میزان سرمایه‌گذاری درون‌گروهی فوق‌العاده پایین است.
شافعی با اشاره به انتقال دبیرخانه اتاق اکو به ایران تأکید کرد: ما به دنبال ایجاد تغییرات جدید در مناسبات اقتصادی کشورهای اکو و به دنبال حمایت از این اقدام هم از سوی دولت‌ها و هم از سوی بخش خصوصی هستیم. ما آماده‌ایم همه امکانات خود را برای تغییر در این مناسبات به کار بگیریم.
حجم تجارت درون منطقه‌ای اکو راضی‌کننده نیست
خسرو ناظری دبیرکل سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) نیز در این نشست با تأیید سخنان رئیس اتاق ایران درباره نقاط ضعف عملکرد اکو گفت: قرار است در اجلاس وزرای سازمان اکو که ژانویه سال آینده در ازبکستان برگزار خواهد شد پیش‌نویس نهایی بیانیه تاشکند ارائه شود. این سندی است که مسائل مربوط به گسترش تجارت، حمل‌ونقل و ابعاد دیگر همکاری‌ها در آن مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
او تأکید کرد: من به عنوان دبیرکل سازمان از وضع تجارت درون منطقه‌ای اکو راضی نیستم و ظرفیت‌ها و معتقدم از امکاناتی که در جغرافیای سازمان وجود دارد به طور شایسته استفاده نمی‌شود.
ناظری افزود: در منطقه ما بیش از نیم میلیارد نفر زندگی می‌کنند که 6 درصد جمعیت جهان است. ولی سهم تجارت ما در تجارت جهانی 4 درصد است. از سوی دیگر میزان تجارت درون منطقه‌ای ما 7.2 درصد تجارت کلی ما با جهان است. این یعنی ما هم در توسعه تجارت خود با جهان و هم در توسعه تجارت درون منطقه‌ای ظرفیت‌های زیاد استفاده نشده داریم.
او با اشاره به موافقت‌نامه اکوتا گفت: اگرچه این موافقت‌نامه از سوی 5 کشور سازمان امضا و تصویب شده و بنابراین اعتبار قانونی یافته اما هنوز عملی نشده است. دلیل عملی نشدن آن این است که برخی کشورها هنوز با مهم‌ترین بند یعنی بند کاهش دادن میزان تعرفه‌ها در تجارت بین کشورهای سازمان موافقت نکرده‌اند.
ناظری به سند چشم‌انداز 2025 اکو اشاره کرد و گفت: کشورهای سازمان تعهد کرده‌اند تجارت درون منطقه‌ای را به دو برابر افزایش داده و از 7 تا 8 درصد کنونی به 15 درصد برسانند.
دبیرکل اکو با بیان اینکه اوضاع همکاری‌های اکو در حوزه حمل‌ونقل تا اندازه‌ای بهبود یافته گفت: سال گذشته موفق شدیم کریدور جاده‌ای و راه‌آهن اسلام‌آباد -تهران – استانبول را دوباره احیا کنیم. از سوی دیگر یادداشت تفاهم درباره تجاری کردن کریدورهای قزاقستان- ترکمنستان – ایران هم پارسال در اجلاس سران کشورهای عضو اکو به امضا رسید. کریدورهای دیگری از جمله کریدور قرقیزستان- تاجیکستان- افغانستان – ایران هم به طور آزمایشی تحت استفاده قرار گرفته‌اند.
او با اشاره به اینکه جغرافیای کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی به نحوی است که تمام کشورهای اطراف می‌خواهند از کریدورهای سازمان ما استفاده کنند بیان کرد: این کریدورها نه تنها به سود خود کشورهای عضو بلکه به سود کشورهای اطراف هم هست و ما باید از این امتیازها استفاده بهینه کنیم.
دبیرکل اکو تأکید کرد: اتاق‌های عضو اکو می‌توانند در افزایش کریدورهای درون منطقه‌ای سهم زیادی داشته باشند.
او حوزه گردشگری را موضوع دیگر همکاری دبیرخانه و اتاق اکو برشمرد و گفت: کمیته گردشگری اتاق‌های اکو نتوانستند جلسات منظم خود را به موقع برگزار کنند. در حالی که در این نهاد می‌توانیم زمینه‌های مناسب را برای همکاری در حوزه گردشگری در چارچوب اکو فراهم کنیم.
دبیرکل اکو با بیان اینکه هریک از 10 کشور عضو سازمان باید در تدقیق برنامه‌های مشترک و برای محقق شدن اهداف سازمان سهم خود را ادا کنند ادامه داد: بدیهی است که توانایی اقتصادی 10 کشور برابر نیست. این به این معناست که برخی کشورها باید به عنوان نیروی پیش برنده در این سازمان ایفای نقش کنند. همان‌طور که چین کشور پیش برنده در سازمان شانگهای است من هم از ایران می‌خواهم نقش فعال‌تری در این سازمان ایفا کند.
او افزود: با این حال متأسفانه ایران به عنوان کشور میزبان اکو، دو سال است که نمی‌تواند به دلیل تحریم‌ها حق عضویت خود را پرداخت کند. ایران 22 درصد بودجه سازمان اکو را تأمین می‌کند. بنابراین 44 درصد از درآمد این سازمان در دو سال گذشته دچار نارسایی شده است.
او در پایان با اعلام آمادگی دبیرخانه اکو برای گسترش همکاری بیشتر با اتاق اکو گفت: ما آماده انجام مذاکرات شفاف و صریح با شما هستیم و همچنین آماده‌ایم انتقادات شما را بشنویم تا دلایل ایجاد این وضع مشترکا شناسایی و رفع شود.
سرمایه‌گذاری مشترک به همکاری‌های پایدار در منطقه اکو منجر می‌شود
در ادامه این نشست حسین سلیمی، نائب رئیس اتاق اکو با اشاره به عدم موفقیت نسبی اقدامات اکو گفت: متأسفانه هنوز صدور ویزای تجاری یکنواخت در بین 10 کشور اجرایی نشده است. در حالی که این اقدام مبنای مذاکرات و توسعه همکاری‌های تجاری است. این نقطه ضعف دبیرخانه است و باید جدی‌تر موضوع را پیگیری کند.
او افزود: در حوزه تجارت حرف ما این است که تنها اقدام پایدار، سرمایه‌گذاری مشترک است. داشتن پروژه‌های مشترک میان 10 کشور مثل خودروسازی و کشتی‌سازی مشترک به نحوی که هر قسمت در یکی از کشورهای اکو تولید و در نهایت به عنوان محصول مشترک اکو روی هم قرار گرفته و به فروش برسد، می‌تواند یک اقدام پایدار محسوب شود.
در پایان خسرو ناظری دبیرکل اکو، از غلامحسین شافعی رئیس اتاق اکو برای حضور در دبیرخانه اکو در تهران و مذاکرات آتی دعوت کرد.
