گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران از رسیدن شامخ مهرماه به 50.19 واحد (مرز رونق و رکود) حکایت داشت. اتفاقی که ازنظر فعالان اقتصادی، کاهش فروش در اثر افت قدرت خرید متقاضیان، ناآرامی‌ها و قطعی اینترنت جزو عامل اصلی آن بود.
در مهرماه 1401 محیط کسب‌وکار تحت تأثیر دو عامل مؤثر قرار داشته است. موضوع نخست تشدید روند رو به افزایش نرخ ارز در بازار آزاد و افزایش فاصله نرخ بازار آزاد با نرخ نیمایی بود و مسئله دوم ناآرامی‌های اجتماعی و کندی اینترنت که بخش خدمات و کسب‌وکارهای کوچک و خانگی را تخت تأثیر قرار داد.
بررسی شامخ کل اقتصاد
عدد شامخ کل به دست آمده برای اقتصاد ایران در مهرماه 1401 حکایت از آن دارد که شرایط عمومی محیط کسب‌وکار در مهرماه نسبت به ماه گذشته تغییر محسوسی نداشته است (50.19). البته این عدد نسبت به ماه قبل کاهش حدوداً دو واحدی را نشان می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر ازنظر مدیران خرید پس از بهبود اندک در وضعیت عمومی محیط کسب‌وکار در شهریورماه نسبت به مردادماه، هیچ تغییری در وضعیت عمومی کسب‌وکارها طی مهرماه رخ نداده است.
همچنین اعداد به دست آمده برای پنج زیر شاخص اصلی شامخ کل حاکی از بهبود ناچیز در مقدار تولید محصولات (51.6)، افت محسوس سفارشات جدید (46.82)، افزایش اندک سرعت تحویل سفارشات (54.78)، کاهش موجودی مواد اولیه (46.28) و افزایش اندک در به‌کارگیری نیروی کار (52) است.
از نگاهی دیگر، اعداد شامخ کل به دست آمده برای مهرماه و تیرماه، کمترین اعداد شامخ کل اقتصاد از ابتدای سال جاری (به‌جز فروردین) است و به‌طورکلی اعداد شامخ کل به دست آمده از ابتدای سال، بهبود قابل‌توجهی را در محیط کسب‌وکار نشان نمی‌دهند. تداوم این وضعیت می‌تواند اثرات نامطلوب زیادی بر متغیرهای کلان اقتصاد به همراه داشته باشد.
در این میان، عدد به دست آمده برای زیرشاخص قیمت خرید مواد اولیه یک افزایش شدید را نشان می‌دهد (71.80). این روند افزایشی در تمام 6 ماهه سال جاری گزارش شده است. تداوم روند افزایش بهای مواد اولیه می‌تواند در ماه‌های آینده به شکل افزایش بهای تمام‌شده کالای تولیدی و درنهایت افزایش نرخ تورم خود را نشان دهد.
موضوع جالب‌توجه دیگر آنکه موجودی مواد اولیه طی 6 ماهه سال جاری در هر ماه نسبت به ماه گذشته کاهش نشان می‌دهد. این روند در مهرماه نیز مشاهده شده است. چشم‌انداز نه‌چندان مثبت فروش و صادرات و روند افزایش بهای مواد اولیه از مهم‌ترین دلایل این موضوع نگران‌کننده است. به‌عبارت‌دیگر، سیر کاهشی موجودی مواد اولیه خریداری شده طی هفت ماه گذشته با روند افزایشی قیمت مواد اولیه طی همین مدت سازگاری داشته و در صورت عدم امکان تعدیل قیمت مواد اولیه در بهای تمام‌شده کالاها، به تشدید شرایط رکود تورمی و افزایش بیکاری خواهد انجامید. این موضوع فعالان اقتصادی را در بلندمدت با مشکلات جدی روبرو خواهد کرد.
بررسی شامخ صنعت
شامخ صنعت در مهرماه 1401، یک افزایش جزئی را نشان می‌دهد (54.86). البته این شاخص هم در بخش فروش داخلی و هم در صادرات با افت روبه‌رو بوده است (به ترتیب 43.93 و 48.71). همچنین افزایش شدید بهای مواد اولیه از مهم‌ترین مسائلی است که در شامخ صنعت در مهرماه نیز به چشم می‌خورد (65.33). این افزایش از ماه گذشته بیشتر گزارش شده است.
مهم‌ترین دلیل این موضوع را می‌توان با افزایش نرخ ارز مرتبط دانست. چراکه قیمت نرخ ارز آزاد از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده قیمت مواد اولیه صنعتی محسوب می‌شود که طی مهرماه افزایش 7 درصدی را تجربه کرده است. همچنین میزان سفارشات جدید کاهش قابل‌توجهی داشته است (45.08) این موضوع می‌تواند تولید و فروش در ماه‌های آتی را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر، موجودی مواد اولیه نیز تغییری نسبت به ماه گذشته نشان نمی‌دهد. (49.64).
مقایسه شامخ صنایع مختلف در مهرماه
در پیمایش مهرماه شامخ، در میان صنایع مورد بررسی صنایع فلزی بیشترین عدد را به خود اختصاص داده است (60.9). در شامخ شهریورماه نیز بیشترین عدد متعلق به این گروه بود. (59.4) شامخ مهرماه گروه صنایع فلزی نسبت به ماه گذشته افزایش نشان می‌دهد که به معنی تداوم رشد فعالیت‌های این صنعت طی سه ماه گذشته است.
پس از صنایع فلزی، شامخ گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته (56.8) و گروه فرآورده‌های نفت و گاز (56) در جایگاه‌های بعدی قرار می‌گیرند. در بررسی شامخ گروه فرآورده‌های نفت و گاز یک افزایش 9 واحدی نسبت به شهریورماه مشاهده می‌شود که به معنای این است که به دنبال افت اندک فعالیت‌ها در شهریورماه در مهرماه یک افزایش قابل‌توجه در کسب‌وکار این گروه گزارش شده است.
شامخ به دست آمده برای گروه‌های ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی (53) و لاستیک و پلاستیک (52.5) حاکی از بهبود جزئی در مهرماه نسبت به ماه قبل است. گروه چوب، کاغذ و مبلمان نیز با عدد (54.8) نسبت به ماه گذشته (43) افزایش قابل‌ملاحظه‌ای را تجربه کرده است. شامخ صنایع پوشاک و چرم (41.6)، مانند ماه گذشته کمترین میزان در میان صنایع مختلف را به خود اختصاص داده است که نشان از افت قابل‌ملاحظه در فعالیت اقتصادی این گروه‌ها دارد. مدیران خرید گروه شیمیایی نیز افت اندک در فعالیت‌های خود را گزارش کرده‌اند. (46.7) عدد شامخ گروه صنایع غذایی نیز حاکی از عدم‌تغییر وضعیت این گروه نسبت به ماه گذشته است (49.9).
بررسی شامخ خدمات و کشاورزی
بخش خدمات و کشاورزی سهم زیادی در تعیین شامخ کل دارد. عدد شامخ به دست آمده ازنظر سنجی مدیران خرید در مهرماه حاکی از بهبود ناچیز تولید نسبت به ماه قبل است (51.22). افزایش شدید قیمت مواد اولیه (76.83)، افت قابل‌ملاحظه در میزان فروش (42.68) و افزایش شدید قیمت محصولات تولیدی (63.41) از مهم‌ترین موضوعاتی است که از سوی فعالان اقتصادی این بخش گزارش شده است. افت سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی و کاهش نقدینگی این واحدها در نتیجه افزایش قیمت مواد اولیه و افت فروش و صادرات از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی فعالان این بخش است.
تحلیل گروه صنایع فلزی در مهرماه
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد در مهرماه 1401 بالاترین عدد شامخ به دست آمده مربوط به گروه صنایع فلزی بوده است. (60.9). این گروه در شهریورماه نیز در بین صنایع مورد بررسی پیشگام بوده است. مقدار تولید محصولات بهبود قابل‌ملاحظه‌ای داشته است (66.7) و میزان سفارشات جدید نیز با ثبت عدد 57.3 حاکی از رشد قابل‌ملاحظه سفارشات ثبت شده در مهرماه نسبت به شهریورماه است. سرعت انجام و تحویل سفارشات نیز افزایش یافته (63.5) و موجودی مواد اولیه نیز رشد داشته است. (56.3). میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی کار هم افزایش قابل‌توجهی را نشان می‌دهد (59.4).
به‌منظور بررسی دلایل این رشد قابل‌توجه در صنایع فلزی باید وضعیت این صنعت را در بازارهای داخلی و صادراتی مورد بررسی قرار داد. در بازارهای خارجی گزارش شاخص‌های تولیدی و خدمات در چین، با یک غافلگیری برای بازارها همراه بود و شاخص مدیران خرید بخش تولید چین در ماه اکتبر با 0.9 واحد کاهش از 50.1 به 49.2 افت کرد تا دوباره در دامنهٔ رکودی قرار بگیرد. شکسته شدن این سطح مهم موجب افزایش فشار بر قیمت کامودیتی‌ها خواهد شد.
علاوه بر این، شاخص مدیران خرید بخش غیرتولیدی چین هم با یک افت غیرمنتظره از 50.6 به 48.7 سقوط کرد تا علامت دیگری از در خطر بودن قدرت تقاضا در بازار دومین اقتصاد بزرگ جهان را مخابره نماید. ادامه کاهش تقاضای جهانی تحت تأثیر تورم فزاینده و دست‌به‌گریبان بودن دولت چین با ادامه همه‌گیری کرونا از مهم‌ترین دلایل افت فعالیت‌های اقتصادی چین محسوب می‌شود.
انتظار می‌رود طی ماه آینده شاهد معاملات محتاطانهٔ فلزات باشیم. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود بازارهای اروپا هم تحت تأثیر داده‌های پیش‌بینی چین با کاهش همراه شوند. بانک مرکزی اروپا نیز اخیراً نرخ بهره را بار دیگر افزایش داد تا این نرخ با رسیدن به 2 درصد در بالاترین رکورد بیست سال اخیر قرار بگیرد.
از سوی دیگر گزارش عملکرد برخی شرکت‌های فولادی نشان می‌دهد این شرکت‌ها موفق به فروش صادراتی در نرخ‌های مناسب‌تر نسبت به ماه‌های گذشته شده‌اند. افزایش فروش برخی محصولات فلزی (مانند بیلت) در ترکیه و اقبال بیشتر به محصولات فلزی ایرانی در این کشور نیز در گزارش‌های مهرماه مورد توجه قرار گرفته است.
در بازارهای داخلی با توجه به جایگاه محصولات فلزی از جمله فولاد در صنایع دیگر و همچنین روند افزایشی نرخ ارز برخی از صنایع را بر آن داشته تا خرید مواد اولیه خود جلوتر انداخته و زودتر و با قیمت کمتر مبادرت به خریداری مواد اولیه نمایند. آمار میزان رقابت در بورس کالای ایران طی مهرماه نیز مؤید این موضوع است. طی این مدت در بورس کالای ایران شاهد بیش از 400 درصد رقابت در برخی محصولات بوده‌ایم.
با توجه به روند رو به بهبود کسب‌وکارها در گروه صنایع فلزی به نظر می‌رسد فعالان این حوزه بیشتر متأثر از بازارهای داخلی بوده و انتظارات تورمی فزاینده و تقاضای رو به رشد داخلی هستند و از رشد نرخ ارز که موجب بهبود رقابت‌پذیری قیمتی محصولات فلزی در بازارهای نه‌چندان رو به رشد خارجی شده است بهره‌مند شده‌اند.
بررسی گروه صنایع لاستیک و پلاستیک
شامخ صنایع لاستیک و پلاستیک در مهرماه نیز با ثبت عدد 53.6 نشان از بهبود اندک در فعالیت‌های این گروه دارد. این روند رو به رشد و البته آرام، در شهریورماه نیز گزارش شده بود (52.5). به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت طی سه ماه گذشته وضعیت کسب‌وکارهای این گروه با بهبود آرامی روبرو بوده است. مقدار تولید محصولات این گروه در مهرماه افزایش یافته (55.6) و میزان سفارشات جدید افزایش قابل‌توجهی را تجربه کرده است (61.1). سرعت تحویل سفارشات جدید تغییری نداشته و موجودی مواد اولیه نیز بدون تغییر بوده است. به‌کارگیری نیروی کار در این صنعت نیز کاهش داشته است (44.4). بیشترین افزایش در قیمت مواد اولیه در بین تمام گروه‌های مورد بررسی مربوط به این گروه است. (77.8)
خریداران محصولات این گروه به گمان پایان رسیدن قیمت‌های پایین‌تر و افزایشی شدن قریب‌الوقوع انواع پایه‌های لاستیکی و پلاستیکی به دلیل صعود دلار و قیمت نفت در مهرماه تقاضای زیادی را رقم زدند. رشد قابل‌ملاحظه سفارشات جدید در شامخ مهرماه این گروه نیز گزارش شده است. افزایش اختلاف دلار آزاد و دلار سامانه نیما نیز جذابیت خرید از بورس کالا را افزایش داده به‌نحوی‌که رکورد تقاضای محصولات این گروه در بورس کالای ایران از ابتدای سال طی ماه‌های اخیر شکسته شده است.
رفع ممنوعیت صادرات لاستیک از سوی دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت که طی بخشنامه‌ای در تاریخ 21 شهریورماه ابلاغ شد نیز از مهم‌ترین اتفاقات مؤثر بر فعالیت‌های این گروه بوده است. در مهرماه همچنین اخباری در خصوص پذیرش معاملات انواع لاستیک در بورس کالا منتشر شده است. مقایسه گزارش‌های شرکت‌های تایرساز در بازه زمانی که قیمت‌گذاری دستوری حکم‌فرما بوده با دوره‌ای که قیمت‌گذاری در بورس کالا انجام می‌شود، نشان می‌دهد که شرکت‌های تایرساز سود قابل‌توجهی از فروش محصولات خود در بورس کالا به دست آورده‌اند. آزادسازی صادرات تایر نیز موجب شده تا شرکت‌ها حجم تولید خود را افزایش دهند و سود بیش‌تری کسب نمایند.
در بازارهای خارجی اما وضعیت متفاوت است. وضعیت بازارها در چین برای فعالان این حوزه بسیار حائز اهمیت است، در این بازارها طی هفته‌های اخیر به دلیل تقاضای ضعیف، شاهد افت تقاضای پلی‌اتیلن بوده‌ایم و قیمت واردات محصولات پایه پلاستیکی به پایین‌ترین حد در بیش از دو سال گذشته رسیده است. جدای از پایبندی دولت چین به موضع کووید صفر، پایان فصل کشاورزی و حرکت معکوس اقتصادی در برخی بخش‌ها، فعالیت خرید را محدود نگه داشته است.
تحلیل شامخ صنعت پوشاک و چرم
تداوم قعرنشینی گروه پوشاک و چرم در میان سایر گروه‌ها در شامخ مهرماه (40.4) از دیگر موضوعاتی است که گزارش شده است. شامخ شهریورماه این گروه نیز همین وضعیت را نشان داده بود. (41.6). این اعداد نشان از تداوم تنزل محیط کسب‌وکار در این گروه طی سه ماه گذشته داشته و افت در مهرماه نسبت به شهریورماه بیش از تنزل شهریورماه نسبت به مردادماه بوده و این موضوع با افت 1.2 واحدی شامخ مشاهده می‌شود.
میزان تولید در شهریورماه نسبت به ماه گذشته به‌شدت کاهش یافته (35.7) که بیشترین کاهش تولید در میان صنایع مختلف است. سفارشات جدید نیز با شدت زیادی افت داشته است (28.6). سرعت تحویل سفارشات جدید افزایش یافته (57.1) و موجودی مواد اولیه به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته است (57.1). همچنین اعداد به دست آمده برای این صنعت دلالت بر افت قابل‌ملاحظه در فروش (28.6) و کاهش بسیار در میزان صادرات (35.7) دارد.
صنعت پوشاک و چرم به‌شدت تحت تأثیر افزایش تورم و قدرت خرید خانوارها است. از سوی دیگر افزایش نرخ ارز نیز واردات مواد اولیه مورد نیاز این گروه را تحت تأثیر قرار داده است. بر اساس جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطه‌ای در مهرماه 1401 به عدد 48.6 درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین 48.6 درصد بیشتر از مهر 1400 برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند.
نرخ تورم ماهانه مهر 1401 نیز به 3.0 درصد رسیده که در مقایسه با همین عدد در ماه قبل، 0.8 درصد افزایش داشته است. منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب 2.2 درصد و 3.5 درصد بوده است. با چنین شرایطی می‌توان افت مداوم صنعت پوشاک و چرم را تا حدود زیادی به قدرت خرید خانوارها مرتبط دانست. موضوعی که به نظر می‌رسد به کسب‌وکارهای این گروه در آینده کوتاه آسیب جدی وارد کرده و احتمالاً شرایط مذکور تشدید شود.
بررسی گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته
در میان صنایع مورد بررسی در شامخ مهرماه پس از صنایع فلزی گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته بالاترین عدد شامخ را به خود اختصاص داده است. (56.8). در شهریورماه 1401 نیز عدد شامخ به دست آمده برای گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته نشان از بهبود در وضعیت عمومی کسب‌وکارهای این گروه داشته داشت (58.5). به‌عبارت‌دیگر این صنایع طی سه ماه گذشته رشد را تجربه کرده‌اند که البته افت حدوداً دو واحدی شامخ مهرماه در مقایسه با شامخ شهریورماه در این گروه نشان می‌دهد که علیرغم بهبود وضعیت کسب‌وکار این گروه در شهریورماه نسبت به مردادماه این بهبود در مهرماه کمتر از ماه قبل بوده است.
میزان تولید افزایش قابل‌توجهی داشته است (61.1)، سفارشات جدید افزایش یافته (55.6)، سرعت انجام و تحویل سفارشات نیز افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته (59.2) و موجودی مواد اولیه کاهش اندکی را تجربه کرده است (48.1). میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی کار نیز افزایش محسوسی داشته است (55.6).
بر اساس اطلاعات منتشر شده در سامانه کدال، عملکرد خودروسازان در مهرماه نشان می‌دهد درمجموع تولید خودروها افزایشی نسبت به شهریورماه رقم خورده است. موضوع مهم دیگر در گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته توافق بین شرکت‌های خودروسازی و قطعه‌سازی به‌منظور تعدیل قیمت‌ها است. طبق توافقات صورت گرفته با خودروسازان مقرر شده است تعدیل قیمت‌ها از ابتدای مهرماه اعمال شود. تعدیل قیمت‌ها به دلیل افزایش قیمت ارز در شهریورماه و مهرماه بوده است.
قطعه سازان اکنون از سویی الزام به گذار از پروسه طولانی تخصیص ارز را دارند و از سوی دیگر با مشکلات تأمین مواد اولیه مورد نیاز در شرایط تحریم روبرو هستند. رفع مشکل نقدینگی شرکت‌های قطعه‌ساز به دنبال تعدیل قیمت محصولات می‌تواند تا حدودی مشکلات سرمایه در گردش و نقدینگی فعالان این حوزه را کاهش دهد اما نگرانی‌ها نسبت به امکان تعدیل قیمت محصولات نهایی و تورم تحمیل شده به بازار خودرو و احتمال رکود در این بازار از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی این گروه است.
تحلیل شامخ گروه پالایش و پتروشیمی
عدد شامخ به دست آمده برای صنایع پالایش و پتروشیمی در مهرماه بهبود قابل‌توجه در فعالیت‌های این گروه نسبت به شهریورماه را نشان می‌دهد. (56) این بهبود پس از افت فعالیت‌ها طی سه ماه گذشته گزارش شده است. در شامخ شهریورماه و مردادماه شاهد افت فعالیت‌های هر ماه نسبت به ماه قبل بودیم. اعداد شامخ مهرماه حاکی از افزایش قابل‌توجه در میزان فروش (58.8)، افزایش اندک در سفارشات جدید و موجودی مواد اولیه (52.9) و بهبود سرعت انجام و تحویل سفارشات (67.6) است. میزان استخدام نیروی کار در مهرماه نیز بدون تغییر گزارش شده است. (50)
شرکت‌های پالایشی به‌واسطه کاهش هزینه‌های مواد اولیه و رشد نرخ فروش محصولات خود حمایت شدند. این حمایت باعث شد تا حاشیه سود ناخالص و خالص آن‌ها افزایش یابد و به‌وسیله رشد فروش در قیمت‌های مساعد بتوانند سودآوری خیره‌کننده‌ای داشته باشند. گزارش عملکرد برخی از نمادهای پالایشی در سامانه کدال نیز مؤید این سودسازی خیره‌کننده نسبت به موعد مشابه در سال قبل هستند.
بخشنامه وزارت نفت در خصوص لحاظ کردن سطح کیفیت در قیمت نفت خام تحویلی به شرکت‌های پالایشی از جمله عوامل مؤثر بوده است. افزایش درآمدهای عملیاتی شرکت‌های گروه پالایش و پتروشیمی به دلیل افزایش نرخ فروش محصولات و رشد نرخ تسعیر ارز در این مدت اتفاق افتاده است. علی‌القاعده افزایش نرخ ارز موجب افزایش صادرات محصولات می‌شود که این موضوع نیز در اعداد به دست آمده در شامخ مهرماه این گروه مشاهده می‌شود (55.9)
تحلیل شامخ گروه صنایع کانی‌های غیرفلزی
گروه کانی‌های غیرفلزی از مهم‌ترین صنایع کشور محسوب می‌شوند. تأثیر این صنعت بر روند اقتصادی کشور نیز غیرقابل‌انکار است. شرکت‌های بزرگ سیمانی و البته صنعت کاشی و سرامیک همواره مورد توجه تحلیلگران صنایع مختلف و بازارهای مالی بوده است. ایران با میلیون‌ها تن تولید سالانه سیمان، رتبه دار جهانی در زمینه صادرات سیمان به شمار می‌رود.
شامخ مهرماه این گروه از افت قابل‌توجه فعالیت‌ها نسبت به شهریورماه حکایت دارد. (43.9). این در حالی است که شامخ این گروه در شهریورماه بهبود اندک در فعالیت‌ها را نشان داده است. (52.5). عدم‌تغییر در میزان تولید و به‌کارگیری نیروی کار (50)، افت شدید سفارشات جدید (31.8) و افت موجودی مواد اولیه (36.4) در پیمایش مهرماه این گروه گزارش شده است.
بر اساس روایت مرکز آمار ایران از تحولات بازار مسکن شهر تهران در مهرماه، در این ماه متوسط «وزنی» قیمت هر مترمربع مسکن در پایتخت در مقایسه با متوسط وزنی قیمت مسکن در شهریور با 0.8 درصد افزایش همراه بوده است. همچنین گزارش تحولات بازار معاملات مسکن که توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود حاکی از آن است که در مهرماه تعداد آپارتمان‌های معامله شده در شهر تهران نسبت به ماه قبل و مدت مشابه سال قبل به ترتیب 10.2 و یک درصد کاهش داشته است.
افت 10 درصدی معاملات مسکن و همچنین تورم 0.8 درصدی گزارش شده در مهرماه همچنین افت 34 درصدی تعداد پروانه‌های ساختمانی صادر شده در تهران در مهرماه نسبت به شهریورماه همگی مؤید وضعیت گزارش شده توسط مدیران خرید گروه صنایع کانی‌های غیرفلزی است. نباید ازنظر دور داشت که علاوه بر همه موارد مذکور با ورود به فصل سرد شاهد افت پروژه‌های ساختمانی و عمرانی نیز هستیم که منجر به تشدید وضعیت مذکور شده است.
