گزارش شامخ آبان‌ماه شامل دوره سی‌وهشتم طرح شاخص مدیران خرید (PMI) کل اقتصاد و گزارش دوره پنجاهم طرح شاخص مدیران خرید بخش صنعت توسط مرکز پژوهش‌های اتاق ایران و با اتکا به نظرسنجی از فعالان و بنگاه‌های اقتصادی منتشر شد.
بر اساس آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد در آبان‌ماه به رقم 47.39 واحد رسیده که 2.8 واحد کمتر از شامخ مهرماه است. با این میزان افت، شاخص آبان‌ماه به کمتر از 50 واحد نزول کرده و درواقع از کاهش میزان فعالیت‌های کسب‌وکارها و افزایش رکود دارد. در این ماه به‌جز مؤلفه سرعت انجام و تحویل سفارش و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده سایر مؤلفه‌های اصلی کمتر از ۵۰ ثبت شده‌اند.
طبق این گزارش، شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار در آبان ماه به‌واسطه رکود فعالیت در بخش‌های ساختمان و خدمات و کشاورزی به کمترین میزان 15 ماه اخیر (به‌غیراز فروردین‌ماه) رسیده و شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان نیز برای دومین ماه پیاپی و با شیب بیشتری افت کرده است.
همچنین در آبان‌ماه شاخص میزان صادرات کالا یا خدمات برای پنجمین ماه پیاپی کاهشی بوده و شاخص میزان فروش کالاها و خدمات نیز برای دومین ماه پیاپی افت کرده است.
در آبان‌ماه، شرایط بخش صنعت باوجود اثرپذیری فعالیت‌های این بخش از تحولات اقتصاد کلان، اندکی مساعدتر بوده و فعالیت‌های صنعتی با رشد بسیار اندک روبرو بوده‌اند؛ هرچند در این بخش نیز شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی بوده و هم‌زمان شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان نیز برای دومین ماه پیاپی کاهشی و البته با شدتی کمتر، افت کرده است. ضمن اینکه در آبان‌ماه، شاخص میزان فروش محصولات بخش صنعت نیز برای پنجمین ماه پیاپی همچنان زیر 50 ثبت شده؛ اما در مقایسه با مهرماه با شدت کمتری کاهشی است.
شاخص مدیران خرید کل اقتصاد
طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاه‌های اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در آبان ماه 47.39 محاسبه شده است و در مقایسه با ماه قبل کاهش در میزان فعالیت‌های کسب‌وکارها و رکود را نشان می‌دهد. در این ماه به‌جز مؤلفه سرعت انجام و تحویل سفارش و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده سایر مؤلفه‌های اصلی کمتر از ۵۰ بوده‌اند.
شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار در آبان ماه (46.24) کاهش داشته و از شهریورماه 1400 به کمترین میزان 15 ماه اخیر (به‌غیراز فروردین‌ماه) رسیده است. کاهش میزان فعالیت‌ها ناشی از رکود در بخش ساختمان و خدمات و کشاورزی بوده است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در آبان ماه (43.91) برای دومین ماه پیاپی و با شیب بیشتری کاهش داشته است. این شاخص در هر سه بخش کاهش داشته اما بیشترین کاهش را در بخش خدمات و کشاورزی ثبت کرده است.
شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در آبان (48.88) کاهش داشته و به کمترین میزان 8 ماه اخیر از فروردین‌ماه رسیده است. این کاهش بیشتر در بخش خدمات و کشاورزی و ساختمان بوده است.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه و لوازم موردنیاز (78.49) با شیب بیشتری نسبت به ماه قبل افزایش داشته و به بالاترین مقدار 5 ماهه خود از خردادماه رسیده است و بیشترین افزایش شاخص در بخش خدمات و کشاورزی بوده است. این در حالی است که شاخص قیمت فروش محصولات (55.47) با شیب کمتری نسبت به ماه قبل افزایش داشته است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران از شاخص قیمت مصرف‌کننده در آبان نرخ تورم نقطه‌ای آبان ماه 1401 در مقایسه با ماه قبل 0.5 واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با کاهش 3 واحد درصدی به 67.7 درصد و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش 0.8 واحد درصدی به 36.9 درصد رسیده است.
شاخص میزان صادرات کالا یا خدمات در آبان ماه (45.69) همچنان برای پنجمین ماه پیاپی کاهشی است و در آبان با شدت بیشتری نسبت به ماه قبل کاهش داشته است.
شاخص میزان فروش کالاها یا خدمات در آبان‌ماه (48.21) برای دومین ماه پیاپی در رکود بوده اما شدت کاهش کمتری را نسبت به ماه قبل ثبت کرده است. این شاخص در بخش خدمات و کشاورزی و صنعت با کاهش همراه بوده اما فعالان بخش ساختمان افزایش فروش را به ثبت رسانده‌اند.
شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده (52.62) در مقایسه با ماه قبل با شدت بسیار کمتری افزایش داشته است. علی‌رغم انتظارات خوش‌بینانه به بهبود فعالیت‌ها در بخش صنعت، فعالان اقتصادی در بخش ساختمان، انتظار کاهش شدید فعالیت‌ها را در آذرماه دارند.
به‌طورکلی در آبان ماه شرکت‌ها همچنان با کاهش شدید تقاضا به‌ویژه در بخش خدمات و کشاورزی و کاهش در میزان فروش روبرو هستند. همانند ماه قبل کمبود نقدینگی و اتفاقات اخیر کشور در این روند کاهشی تأثیرگذار بوده است. از سوی دیگر روند صعود نرخ ارز با توجه به کمبود قدرت خرید مشتریان شرایط را برای فعالان اقتصادی مشکل می‌کند.
شاخص مدیران خرید در بخش صنعت
بر اساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت (تعدیل فصلی نشده) در آبان ماه عدد 52.49 به دست آمده است، که نشان می‌دهد فعالیت‌های بخش صنعت با رشد بسیار اندکی روبرو بودند که شیب آن نسبت به مهرماه اندکی افزایش داشته است. در آبان همه مؤلفه‌های اصلی شامخ بخش صنعت به‌غیراز میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه عدد بیشتر از 50 را ثبت کرده‌اند. در میان رشته فعالیت‌های صنعتی، صنایع پوشاک و چرم با بیشترین کاهش در مقدار شامخ روبرو بوده‌اند.
شاخص مقدار تولید محصولات بخش صنعت در آبان ماه (54.10) تقریباً مشابه ماه قبل است و عدد شاخص بسیار جزئی نسبت به مهرماه (54.86) کمتر است. هرچند با توجه به کاهش شدید تقاضا مانند ماه قبل افزایش تولید منجر به افزایش موجودی انبار شده است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در آبان ماه (49.86) برای دومین ماه پیاپی کاهشی است اما شدت آن نسبت به مهرماه کمتر است. به عقیده فعالان اقتصادی علاوه بر کمبود نقدینگی و کاهش قدرت خرید، صعود نرخ ارز و اتفاقات اخیر کشور و همچنین در برخی از فعالیت‌ها قطعی اینترنت نیز در کاهش تقاضا مؤثر بوده است.
شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده در آبان ماه (48.81) برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی است و نسبت به مهرماه با شدت بیشتری کاهش داشته که همچنان نشان‌دهنده کمبود مواد اولیه است. به عقیده فعالان اقتصادی کمبود نقدینگی و افزایش نرخ ارز باعث شده تا بنگاه‌ها در تأمین مواد اولیه با مشکل روبرو باشند.
شاخص میزان استخدام در آبان (52.89) نسبت به مهرماه اندکی افزایش داشته است.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه در آبان ماه (74.99) به بیشترین میزان 5 ماهه اخیر رسیده است. افزایش شدید نرخ ارز در افزایش قیمت خرید مواد اولیه تأثیر داشته است.
شاخص موجودی محصول نهایی در انبار در آبان ماه (53.27) همچنان افزایشی است اگرچه شدت افزایش آن نسبت به مهرماه کمتر است. همچنان به دلیل پیشی گرفتن رشد تولید از رشد تقاضا و فروش، میزان موجودی انبار در این ماه نیز افزایش داشته است.
شاخص میزان صادرات کالا در آبان ماه (48.73) برای پنجمین ماه پیاپی همچنان روند کاهشی دارد و عدد آن تقریباً مشابه ماه قبل است.
شاخص قیمت محصولات تولیدشده در آبان ماه (53.05) افزایش داشته و به بیشترین مقدار 5 ماهه اخیر از تیرماه رسیده است. به عقیده فعالان اقتصادی به دلیل کاهش میزان تقاضا، علی‌رغم هزینه زیاد نهاده‌های تولید، همچنان محصولات خود را با سود کمتر بفروش می‌رسانند.
شاخص میزان فروش محصولات در آبان (49.96) برای پنجمین ماه پیاپی همچنان زیر 50 ثبت شده است اما در مقایسه با مهرماه با شدت کمتری کاهشی است. کاهش تقاضا و اتفاقات اخیر کشور باعث کاهش میزان فروش شرکت‌ها شده است.
شاخص انتظارات تولید در ماه آینده (59.96) تقریباً مشابه ماه قبل است به کمترین مقدار 5 ماهه اخیر رسیده است. اگرچه همچنان نشان‌دهنده خوش‌بینی فعالان بخش صنعت برای آذرماه است.
به‌طورکلی در آبان ماه، در بخش صنعت همچنان شرکت‌ها با کمبود تقاضای ناشی از کاهش قدرت خرید و اتفاقات اخیر کشور روبرو هستند و میزان فروش شرکت‌ها با کاهش روبرو است که منجر به افزایش موجودی انبار شده است. از سوی دیگر، افزایش نرخ ارز و کمبود نقدینگی باعث شده تا شرکت‌ها در تأمین مواد اولیه با مشکل روبرو باشند.
مشکلات اصلی از دید برخی از فعالان اقتصادی در آبان ماه 1401
– افزایش قیمت مواد اولیه، قطعات یدکی و لوازم موردنیاز و قیمت انرژی باعث افزایش هزینه‌های تولید شده است. (مواد شیمیایی)
– مسائل اجتماعی و نارضایتی‌ها در جامعه بر فروش شرکت‌ها تأثیر منفی گذاشته است و بسیاری از مشتریان برای خرید دست نگه داشته‌اند. از سوی دیگر روند صعودی نرخ ارز بر قیمت مواد اولیه تأثیر داشته است. (صنایع شیمیایی، صنایع فلزی و…)
– افزایش هزینه‌های مواد اولیه داخلی باعث افزایش هزینه تولید شده است، این در حالی است که قیمت محصولات وارداتی کمتر است و در نتیجه صنایع وابسته (فولادی) از محصولات وارداتی استفاده می‌کنند که این باعث کاهش سود شده است. (صنایع فرآورده‌های نفت و گاز)
– کمبود نقدینگی جهت تأمین مواد اولیه در اکثر صنایع وجود دارد. (صنایع کانی غیرفلزی، صنایع فلزی و….)
– واردات محصولات مشابه از چین باعث کاهش فروش در بعضی از شرکت‌ها شده است. (صنایع کانی غیرفلزی)
– اختلال در اینترنت باعث کاهش فروش و ریزش مشتریان شده است. (صنایع چوب، کاغذ و مبلمان)
– اعتراضات اخیر در وضعیت مرزها و کاهش صادرات به عراق تأثیرگذار است. (صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی)
– خودروسازان برای افزایش تولید بر قطعه‌سازان فشار می‌آورند. اما قطعه‌سازان از طرفی با کمبود نیروی کار و از طرف دیگر با کمبود نقدینگی و منابع مالی مواجه هستند و فرآیند دریافت مطالبات به‌ویژه از زمانی که خودروساز از طریق سیستم بانکی و در قالب اعتبار اسنادی و تفاهم‌نامه، پول را به قطعه‌ساز می‌دهند که با توجه به عدم همکاری بانک‌ها در این مطالبه‌گری، تأمین نقدینگی زمان‌بر شده است. (صنایع وسایل نقلیه و قطعات وابسته)
– وصول مطالبات از طرف شرکت نیروی برق با تأخیر روبرو است که عدم ثبات نرخ ارز نیز این موضوع را تشدید کرده است. (صنایع فلزی)
گزارش دوره سی‌وهشتم شامخ کل اقتصاد و گزارش دوره پنجاهم شامخ بخش صنعت در آبان‌ماه 1401 را اینجا مشاهده کنید.
