نرخ ارز در تالار توافقی مرکز مبادله چگونه کشف می‌شود؟

تالار ارز توافقی در مرکز مبادله ارز و طلای ایران راه‌اندازی شده تا مکانیسمی باشد که در گام نخست صادرکنندگان و واردکنندگانی که مشمول عرضه و تقاضا در نیما نیستند، بتوانند در قالب آن سفارش خود را به بانک ارائه دهند و در گام‌های بعدی، صادرکنندگان و واردکنندگان به‌صورت مستقیم سفارش خود را در سامانه بارگذاری کنند.

در همین ارتباط مدیر ارز بازرگانی مرکز مبادله با اشاره به ویژگی‌های تالار ارز توافقی گفت: به منظور ایجاد بستری مناسب برای تجار، طرحی با نظر کارشناسان و متخصصان حوزه اقتصاد برنامه‌ریزی شد تا فرایند جدیدی برای معاملات ارزی در سامانه‌ای آنلاین فراهم شود و صادرکنندگان و واردکنندگان بتوانند ارز و ریال خود را در این سامانه با قیمت پیشنهادی خود مبادله کنند.

علی شهیدی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره فرآیند این سامانه تصریح کرد: فرآیند تالار ارز توافقی اینگونه است که صادرکنندگان برای فروش ارز خود، لازم است بخشی از مراحل پیش از معامله را طی کنند؛ صادراتی انجام شده و کوتاژی صادر شده است، آن کوتاژ وارد سامانه‌های پیشینی قبل از معامله خواهد شد و مشخص می‌شود که هر فرد چه میزان ارز واقعی دارد؛ در واقع یکی از ویژگی‌های این سامانه این است که با توجه به نوع فرآیند پیش معامله‌ای، ریسک معامله برای خریدار و فروشنده به صفر خواهد رسید.

بر اساس اظهارات شهیدی پس از تعیین میزان ارز موجود و اثبات وجود ارز واقعی، صادرکننده ارز خود را به دست کارگزاری که بانک مرکزی تعیین می‌کند قرار می‌دهد و بر اساس سیاست‌گذاری بانک مرکزی این کارگزاران می‌توانند، بانک‌های عامل باشند.

مدیر ارز بازرگانی مرکز مبادله درباره چگونگی کشف نرخ ارز در سامانه ارز توافقی گفت: پس از آنکه کارگزار موجودیت ارز را تأیید کرد به صادرکننده یا نماینده وی که همان کارگزاری است اجازه خواهیم داد در سامانه ارز توافقی، ارز خود را به فروش برساند؛ صادرکننده ارز خود را بر اساس نرخ پیشنهادی خود در سامانه اعلام می‌کند که این نرخ اعلامی به عنوان نرخ پایه در سامانه ثبت می‌شود. حال برای واردکنندگان یا خریداران مراحل به صورت معکوس انجام می‌شود؛ یعنی واردکننده یا خریدار اعلام می‌کند حاضر است میزان ارزی را با قیمتی خریداری کند که به معنای سقف قیمت خرید ارز معین می‌شود و پس از بررسی‌های لازم، همه سفارش‌های خرید و سفارش‌های فروش به هسته معاملاتی مرکز مبادله ایران منتقل می‌شود.

بانک مرکزی بر سامانه ارز توافقی نظارت دارد

او با اشاره به کنترل و نظارت بانک مرکزی بر سامانه ارز توافقی گفت: بانک مرکزی دسترسی‌های لازم برای رصد جزئیات روند معاملات را دارد.

شهیدی درباره احتمال دخالت بانک مرکزی در تعیین نرخ ارز نیز تصریح کرد: در تالار ارز توافقی نرخ مورد نظر به صورت توافقی قیمت‌گذاری و خریدوفروش می‌شود و بانک مرکزی در این تالار به هیچ عنوان دخالت نخواهد داشت و نرخ‌گذاری دستوری وجود ندارد. لازم به ذکر است که تالار ارز توافقی بستری گسترده دارد و ممکن است در آینده تالارهای مختلفی همچون تالار عمده راه‌اندازی شود و بر اساس اهداف و سیاست‌های کلان برنامه‌ریزی خاص خود را داشته باشد؛ اما سیاست‌گذاری بانک مرکزی اینگونه است که در تالار ارز توافقی هیچ‌گونه قیمت‌گذاری دستوری نداشته باشد.

مدیر ارز بازرگانی مرکز مبادله ایران به دیگر ویژگی‌های بازار ارز توافقی اشاره کرد و افزود: برای اولین بار یک سامانه معاملاتی ارزی در کشور ایجاد شده است که در آن جورسازی، معاملات پایاپای و کشف نرخ در بستری کاملاً شفاف صورت خواهد گرفت.

بر اساس اظهارات او یکی دیگر از ویژگی‌های این سامانه حذف ریسک معاملاتی برای دو طرف معامله است که مانع از خالی فروشی خواهد شد؛ چرا که ریال و ارز ابتدا به دست یک کارگزار خواهد رسید و پس از راستی آزمایی و اثبات ثمن و مثمن معامله، وارد سامانه خواهند شد و تسویه صورت می‌گیرد و ریسک معامله در سامانه ارز توافقی از بین خواهد رفت.

شهیدی خاطرنشان کرد: در سامانه تالار ارز توافقی، مالکیت ارز به واسطه‌ها منتقل نخواهد شد و بانک‌ها به عنوان کارگزار بین خریدار و فروشنده ایفای نقش می‌کنند.

او کاهش زمان جابه‌جایی ارز را یکی دیگر از نکات برجسته تالار ارز توافقی عنوان کرد و گفت: سامانه ارز توافقی به گونه 2 ای طراحی شده تا کارگزاری‌ها اعتبارسنجی شوند و اگر در انتقال ارز تأخیر داشته باشند معاملات آنها محدودتر می‌شود؛ از این‌رو، کارگزاران برای اینکه دچار محدودیت نشوند تلاش می‌کنند در کمترین زمان ممکن، جابه‌جایی ارز را بین خریدار و فروشنده انجام دهند.

مدیر ارز بازرگانی مرکز مبادله ایران درباره راهکار رفع ارز چند نرخی در کشور خاطرنشان کرد: سامانه تالار ارز توافقی بستری برای صادرکنندگان و واردکنندگان است که بتوانند نرخ خود را با قیمت پیشنهادی خریدوفروش کنند و محدودیتی برای تعیین کف قیمت هم مشخص نشده است هرچند بستر سامانه هم برای چند نرخی بودن و هم برای تک‌نرخی بودن آماده است؛ اما اینکه آیا در بستر سیاست تک نرخی یا چند نرخی ارز اجرا می‌شود بستگی به سیاست‌گذاری‌های کلان بانک مرکزی و دولت خواهد داشت؛ ولی تا کنون محدودیتی برای آن در نظر گرفته نشده است.

بر اساس اظهارات شهیدی به کمک تالار ارز توافقی، تمامی اصناف در یک بازار واحد به خریدوفروش ارز اقدام می‌کنند و دسته‌بندی صنوف در سامانه ارز توافقی در دستورکار نیست.