مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در پاییز دو سال مختلف (1400 و 1402) به منظور پایش افکار عمومی در ارتباط با نگرش اقتصادی شهروندان، یک نظرسنجی در مقیاس ملی انجام داده که بررسی نتایج آن نیز خالی از لطف نیست. در این نظرسنجی در سال 1402 از افراد پرسیده شده «اگر شرایط مالی شما به گونه‌ای باشد که بتوانید پس‌انداز کنید، ترجیح می‌دهید پس‌انداز خود را چگونه مدیریت کنید؟» و در سال 1400 نیز به افراد گفته شده: «اگر مبلغی پول در اختیار داشته باشید ترجیح می‌دهید در کجا آن را سرمایه‌گذاری کنید؟»
طبق یافته‌های این نظرسنجی در سال جاری، 3/ 33 درصد از مردم ایران گفته‌اند اگر پس‌اندازی داشته باشند ترجیح می‌دهند در زمین و مسکن سرمایه‌گذاری کنند، ترجیح 7/ 20 درصد مردم این است که طلا و سکه بخرند، 5/ 15 درصد به اشتغال‌زایی و کارآفرینی تمایل دارند. 2/15 درصد دیگر نیز گفته‌اند در بانک پس‌انداز می‌کنند، 7 /2 درصد دلار و ارز می‌خرند. 7 /2 درصد در بازار خودرو، 3 /1 درصد در بورس و 3 /1 درصد در رمزارزها و بازارهای جهانی سرمایه‌گذاری می‌کنند. بر اساس این نظرسنجی، اولویت مردم برای سرمایه‌گذاری و نحوه مدیریت پس‌انداز بر حسب متغیرهای جنس، سن، تحصیلات، سرانه هزینه ماهیانه فرد در خانوار و محل سکونت، قابل توجه و از حیث آماری معنادار است. در بین گروه‌های مختلف سنی، افراد 50 سال و بالاتر (28 درصد) بیشتر از دیگران اظهار کرده‌اند اگر پس‌اندازی داشته باشند در بانک سرمایه‌داری می‌کنند. ترجیح گروه 30 تا 49 سال نیز در مقایسه با سایر گروه‌ها این است که در زمین و مسکن سرمایه‌گذاری کنند. جوانان نیز (9/ 26 درصد) بیشتر از دیگر گروه‌های سنی ترجیح می‌دهند در صورت داشتن پس‌انداز، طلا و سکه بخرند.
اما بر اساس نتایج این نظرسنجی در سال 1400 یعنی دو سال پیش، 8/ 36 درصد پاسخگویان گفته‌اند اگر پس‌اندازی داشته باشند ترجیح می‌دهند آن را در بخش زمین و مسکن سرمایه‌گذاری کنند، 8 /22 درصد اشتغال و کارآفرینی می‌کنند، 6/9 درصد سکه و طلا می‌خرند، 9/ 8 درصد در بانک پس‌انداز می‌کنند و 1/ 3 درصد در ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری خواهند کرد. خرید دلار و ارز ترجیح 3 /1 درصد پاسخگویان و سرمایه‌گذاری در بورس ترجیح 2 /1 درصد آنهاست. 9/9 درصد پاسخگویان به سایر موارد اشاره کرده‌اند که شامل مواردی همچون خرید خودرو، ازدواج فرزندان، کمک به دیگران، مهاجرت و… می‌شود.
در میان گروه‌های سنی، تمایل افراد بالای ۵۰ سال به سرمایه‌گذاری در بانک بیش از سایر گروه‌هاست. ۱۸ تا ۲۹ساله‌ها بیش از سایر گروه‌های سنی به اشتغال و کارآفرینی گرایش دارند و تمایل به سرمایه‌گذاری در زمین و مسکن در گروه سنی ۳۰ تا ۴۹ سال بیشتر مشاهده می‌شود.
در بررسی این آمار نکات جالب زیادی وجود دارد اما یکی از نکات قابل توجه این است که در سال 1400، نه‌تنها اشتغال و کارآفرینی دومین گزینه افراد مختلف برای سرمایه‌گذاری بوده، بلکه ترجیح اول گروه جوان نیز بوده است. این در حالی است که این موضوع نه‌تنها در سال 1402 یعنی دو سال بعد، با یک پله سقوط جای خود را به طلا و سکه می‌دهد، که این بازار گوی توجه جوانان را نیز می‌رباید. در بررسی این آمار نیز جای خالی حامی مالی به چشم می‌خورد.
آنجا که بانک‌ها و نهادهای مالی باید با وام‌های خرد، افراد مستعد کارآفرینی را که بیشتر هم نسل زدی‌ها هستند، حمایت کنند، می‌بینیم که این اتفاق نمی‌افتد و این‌چنین است که نه‌تنها علاقه به سرمایه‌گذاری از سمت کارآفرینی به عنوان یک فعالیت مفید به سمت خرید طلا و سکه می‌رود، بلکه استعدادهای زیادی نیز دفن می‌شود.
