به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «محمدرضا توکلی زاده» با مرور مجموعه همکاری‌های سازمان ایرو و اتاق مشهد در سنوات گذشته، از فعالیت‌های بخش حمل‌ونقل بین‌المللی و کارنه‌تیر در اتاق مشهد نکاتی را بیان نمود و گفت: موقعیت ژئوپولیتیک ایران، فرصت‌های ارزشمندی را از منظر مسیرهای ترانزیتی برای کشورمان ایجاد کرده است.
وی متذکر شد: پیدایش رقبای جدید در حوزه ترانزیت و تعریف کریدورهای جدیدی که بعضا ایران را در مسیر خود ندارند؛ لزوم توسعه زیرساخت‌های این بخش را به ما یادآور می‌شود. در حال حاضر در موضوع حمل ریلی کالا، دغدغه‌های و کمبودهای زیرساختی متعددی وجود دارد که باید مرتفع شوند چون پاسخگوی حجم بالای کالاهای صادراتی و ترانزیتی نیست.
رئیس اتاق خراسان رضوی با اشاره به تحولاتی منطقه‌ای که مسیرهای ترانزیتی را نیز دستخوش تغییر قرار می‌‌دهد، بیان کرد: در شرایطی که کریدورهای جدید در عرصه حمل و نقل بین‌المللی در حال طرح‌ریزی، اجرا و جذب سرمایه‌گذاری هستند؛ باید با عزمی جدی‌تری در راستای فعالیت رقابتی حرکت کنیم؛ چون به نظر می‌رسد مولفه «مزیت» دیگر به تنهایی برای اولویت‌دهی به مسیر ترانزیتی ایران، کفایت لازم را نخواهد داشت.
وی یکی از چالش‌های موجود را که از منظر فعالان حوزه حمل و نقل بین‌المللی و تجار و بازرگانان احصاء شده، دشواری انتقال کالا از یک مرز به مرز دیگر به دلیل کمبود لکوموتیو عنوان کرد و توضیح داد: با توجه به عدم سرمایه‌گذاری در حوزه لکوموتیو در سال‌های قبل، با کمبودی در این بخش مواجهیم. راهکارهای متعددی نیز از جانب بخش خصوصی بیان شده، مثلا تعداد زیادی لکوموتیو بلااستفاده در گرجستان وجود دارد که می‌توان با اجاره بخشی از آنها، مشکل کمبود این بخش را تا حد زیادی مرتفع نمود. تلاش ما در اتاق بازرگانی، مطالبه‌گری و رایزنی برای حل این جنس مشکلات است؛ چون باور داریم، ظرفیت ارزشمندی که در حوزه ترانزیت فراهم است؛ باید مغتنم شمرده شود.
توکلی‌زاده بر عزم اتاق مشهد جهت توسعه همکاری‌های مشترک با ایرو تاکید و خاطرنشان کرد: ما بر ارتقای آموزش‌های مرتبط برای فعالان این حوزه تاکید داریم و اتاق مشهد در این رابطه، اقدامات متعددی را به مرحله انجام رسانده است.
شرکت‌های ترانزیتی خراسان رضوی تمایل به استفاده از کارنه تیر دارند
در بخش دیگری از نشست، «محمود امتی»، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی مشهد عنوان کرد: ایران در صدور کارنه تیر از جایگاه مطلوبی برخوردار است که این مهم مرهون تلاش مسئولان و کارشناسان ایرو می‌باشد.
وی با بیان اینکه فعال‌سازی کریدورها، تقویت و بهینه‌سازی مسیرهای ترانزیتی و روان‌سازی مرزها از مهم‌ترین رسالت‌های سازمان ایرو است و استفاده از ابزار الکترونیکی در حوزه ترانزیت افزایش یافته است، خاطرنشان کرد: با همه اینها، هنوز کاستی‌ها و عیوبی در این حوزه مشهود است که باید برای آن تدبیری اندیشید. البته تلاش‌های سازمان ایرو برای سهولت امور در حوزه ترانزیت ستودنی است.
امتی اظهار کرد: فعالیت شرکت‌های ترانزیتی خراسان رضوی به نسبت سایر استان‌ها بیشتر است؛ اما یک دلیل عمده، کاهش استفاده از کارنه تیر در خراسان رضوی آن است که شرکت‌ها به مسیرهای نزدیک مانند افغانستان و ترکمنستان تردد دارند که در این کشورها چندان از کارنه تیر استفاده نمی‌‌شود.
عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی مشهد با بیان اینکه اکثر کامیون‌هایی که در مسیر آسیای میانه فعال هستند، تحت پوشش شرکت‌ها و انجمن حمل و نقل بین‌المللی خراسان رضوی هستند، افزود: با توجه به جنگ روسیه و تمایل این کشور برای تجارت با ایران، مساله استفاده از کارنه تیر بیش از پیش اهمیت یافته است.
وی با تاکید بر اینکه شرکت‌های ترانزیتی خراسان رضوی تمایل به استفاده از کارنه تیر دارند، یادآور شد: در شرایط کرونا به دلیل اعمال محدودیت‌ها از سوی کشور ترکمنستان، روال استفاده از یدک کش‌ها، به تدریج برای شرکت‌های ترانزیتی کشور نهادینه شد. به طوری که به نظر می‌رسد انجام ترانشیپمنت در مرز برای شرکت‌ها به صرفه‌تر باشد؛ چرا که در این صورت، رانندگان نیازی به اخذ ویزا و ارائه عوارض سنگین به ترکمنستان ندارند. از سویی، ترکمنستانی‌ها با مشاهده کوچکترین تخلف از سوی راننده ایرانی، کامیون را به نفع خود ضبط می‌کنند که این مساله نیز سبب می‌شود شرکت‌های ترانزیتی تمایلی برای ورود کامیون‌های خود به کشور ترکمنستان نداشته باشند. نکته قابل تامل آن است که ترکمنستان به دلیل جنگ روسیه همکاری بهتری با شرکت‌های ترانزیتی ایرانی دارد و تعامل بهتری میان دو کشور حاکم است.
امتی از مساله توقف‌های مرزی،به عنوان یکی دیگر از چالش‌هایی نام برد که باید برای آن تدبیری اندیشید. وی اظهار داشت: ایجاد ایستگاه‌های متعدد به منظور بازرسی و افزتیش بوروکراسی ناشی از آن، سبب شده به رغم تلاش برای روان‌سازی مرز، نتوانیم در این حوزه به نتیجه مدنظر دست یابیم. نکته قابل توجه آن است که باید جذابیت لازم برای شرکت‌های کریر و رانندگان ایجاد شود؛ ؛ به طور مثال، برای رانندگانی که تمایل دارند به منظور ورود به خاک ترکمنستان ویزا دریافت و تردد نمايند، مي‌توان خدمات ويژه اى در داخل كشور و آن سوى مرز ايجاد نمود تا رغبت بيشترى براى حمل مستقيم به وجود آيد، اين خدمات مي‌تواند در قالب برنامه‌ريزى جهت سهولت در تشريفات خروج از مرز، دريافت ويزا، افزايش شارژ سوخت براى رانندگان یا سایر خدمات باشد.
استفاده از خطوط سبز بین المللی در صورت استفاده از کارنه تیر
در پایان، «واختانگ زرندیا»، مشاور ارشد خدمات تیر و ترانزیت و مدیرکل منطقه اوراسیای سازمان بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (ایرو) با بیان اینکه ما در تلاش هستیم که با ترویج استفاده از سند کارنه تیر، فعالیت ترانزیتی را آسان تر کنیم، تصریح کرد: ایران در سیستم کارنه تیر جایگاه نخست جهان را به خود اختصاص داده و پس از آن، ازبکستان در جایگاه دوم قرار دارد؛ اما متاسفانه همکاری چندانی در زمینه رویه کارنه تیر میان ایران و ازبکستان وجود ندارد.
وی یادآور شد: مشهد بیشترین شرکت های حمل و نقلی را در ارتباط مستقیم با کشورهای آسیای میانه داراست. به همین دلیل باید مسائل و مشکلات ترانزیتی شرکت‌های فعال در این شهر را ارزیابی کنیم تا تعامل و ارتباط با کشورهای آسیای میانه افزایش یابد.
زاراندیا ادامه داد: گمرکات اجرایی ترکمنستان و ازبکستان تمایل شدیدی به استفاده از رویه کارنه تیر دارند. اگر قبل از حرکت، اطلاعات اولیه به درستی وارد سیستم تیر شود و ورژن کاغذی آن نیز به طور صحیحی صادر گردد، می‌توان برای حمل بار از مسیرهای سبز در ترکمنستان، ازبکستان و سایر کشورها استفاده کرد. درخواست ما از ترکمنستان این بود که موضع خود را در این رابطه اعلام کند و کشور ازبکستان نیز استقبال خود را از این مهم به ما اعلام کرده است.
رقابت سنگین کشورهای فعال ترانزیتی در حوزه کارنه تیر
در ادامه، «بهنام فرامرزیان»، مدیر امور حمل و نقل بین‌المللی، کارنه تیر و آ.ت.آ اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر لزوم ورود جدی به حوزه کارنه تیر به منظور توسعه صنعت ترانزیت ایران گفت: کشورهای افغانستان، عراق، حاشیه خلیج فارس، تاجیکستان و… عضو کنوانسیون تیر هستند و رقابت سنگینی در این حوزه میان این کشورها حاکم است. در همین راستا در تلاش هستیم که فعالان حوزه ترانزیت را با مزایای کنوانسیون تیر و تحولات منطقه‌ای ناشی از آن آشنا کنیم. ذکر این نکته ضروری است که در صورت وقوع تحولاتی در منطقه تحت کنوانسیون تیر، می‌بایست بخش خصوصی، گمرک و متولیان امر آمادگی مواجهه با آن را داشته باشند.
وی عنوان کرد: ما به شهرهای بندرعباس و مشهد در زمینه حمل و نقل بین‌المللی توجهی ویژه داریم و معتقدیم که باید در سایه تعامل، بهره‌وری لازم از امکانات اتاق بازرگانی مشهد و بندرعباس صورت گیرد تا بدین ترتیب، حداکثر استفاده از کریدور شرق به غرب و شمال به جنوب به نفع ترانزیت کشور صوت پذیرد.
مدیر امور حمل و نقل بین‌المللی، کارنه تیر و آ.ت.آ اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به کاربرد کارنه تیر به عنوان سند بین المللی گمرکی برای مسیرهای دریایی و ریلی در کنار حمل و نقل جاده‌ای، گفت: با استفاده از این سند می توان تمام طول مسیر ترانزیتی را بدون آن که بار نیاز به بازرسی مجدد داشته باشد، طی کرد.
فرامرزیان افزود: طبق توافقی که صورت گرفته، مقرر است عملیات حمل و نقلی بین بنادر جنوبی، قطر، عمان و امارات فعال‌تر شود و حداکثر استفاده از مسیر بندر شهید رجایی و شهید باهنر انجام گیرد. فعال‌سازی کشتی‌های رو- رو در این مسیر، از جمله برنامه‌هایی است که پیش بینی شده است.
وی در بخش دیگری از سخنانش به مشکلات ناشی از افزایش هزینه‌های دموراژ در حمل و نقل دریایی و تاثیر آن بر بخش تجارت اشاره و ابراز کرد: متاسفانه کارشناسان بعضی از شرکت‌های ترانزیتی با ارائه مشاوره‌های غلط موجب سردرگمی و صرف هزینه‌های زیاد می‌شوند؛ ان در حالیست که به طور مثال، می‌توان با استفاده از کشتی‌های رو- رو هزینه حمل و جابه‌جایی کالا را تا حد زیادی کاهش داد.
کاهش هزینه و زمان ترانزیت، دو راهکار اصلی پیشرفت ایران در این عرصه
در ادامه، «کاظم آسایش»، مشاور ارشد خدمات کارنه تیر و ترانزیت اتحادیه بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (ایرو) نیز با اشاره به اینکه تحولاتی مانند شیوع کرونا و جنگ روسیه باعث جابه‌جایی کریدورهای ترانزیت می‌شود، افزود: شیوع کرونا سبب شد که هزینه حمل و نقل دریایی افزایش پیدا کند و حجم حمل و نقل دریایی در سطح جهانی به شدت کاهش یابد؛ البته بخشی از این مساله مربوط به جنگ اوکراین به دلیل تحریم‌های روسیه است. در حال حاضر به دلیل تحریم‌های روسیه، کریدور شمال به جنوب با افت بیش از 50 درصد حمل و نقل مواجه شده است؛ به طوریکه در شرایط فعلی، از مسیرهای جایگزین مانند کریدور میانی استفاده می‌شود. برخی از کشورها نیز تمایل ندارند که مسیر ترانزیتی ایران قوت پیدا کند و در این میان، کریدور میانی به رقیبی سرسخت برای ایران تبدیل شده است.
آسایش یادآور شد: تنها راه رقابت ما با کریدور میانی آن است که در دو بُعد هزینه و زمان تجدیدنظر کنیم و عملکرد در این حوزه‌ها را بهبود بخشیم. اگر بتوانیم در کاهش این دو مولفه اقدام کنیم، به رغم وجود تحریم‌ها، مسیر ترانزیتی ایران قوت خواهد گرفت. لذا باید تسهیلاتی در این حوزه ارائه داد، در صورت خلوت شدن مرزهای ایران و کاهش هزینه‌ها و توقف در این مرزها، می‌توان با کریدور میانی رقابت کرد.
مشاور ارشد خدمات کارنه تیر و ترانزیت ایرو افزود: متاسفانه شرکت های ترانزیتی ایرانی صرفا بار را از بندرعباس به سرخس منتقل می کنند و رغبتی برای ورود به سایر کشورها ندارند، حال اگر شرکت ها بتوانند از اسناد بین المللی استفاده کنند و بر تفکر سنتی و استفاده از یدک کش در مرزها غلبه کنند، قطعا دستاوردهای خوبی عاید خواهیم کرد. برخی از شرکت های ترانزیتی به دلیل بحث ویزا و افزایش هزینه ترجیح می دهند بار را در مرز به یدک کش های ترکمن تحویل دهند که این رویکرد باید از بین برود، چرا که بسیاری از شرکت های ترانزیتی از مزایای استفاده از کارنه تیر به منظور کاهش هزینه ها اطلاع ندارند.
وی خاطرنشان کرد: در مسیر کشورهای آسیای میانه خطوط سبز بین‌المللی ایجاد شده که در صورت استفاده از کارنه تیر می‌توان از این مسیرها کرد. عبور از این مسیرها دیگر نیازی به بازرسی‌های مجدد بار ندارد.
