مهمترین مرز مشترک ایران و افغانستان است که بخش اعظم صادرات کالا از کشور ما به مقصد افغانستان از این مرز می گذرد لذا هر گونه معطلی و توقف طولانی مدت کامیون ها در آن، منجر به وارد آمدن ضرر و زیان بسیاری به فعالان اقتصادی می شود.
جدا از ضعف زیرساختی مرز دوغارون به لحاظ تجهیزات و ارایه خدمات، که در دولت های مختلف و از جمله دولت سیزدهم اقدامات گسترده ای برای ارتقا و جبران عقب ماندگی های آن صورت گرفته و تا حدی وضعیت را بهبود بخشیده است، اما همچنان تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیاری دارد، همراهی کشور همسایه نیز در تسهیل تردد کامیون ها بسیار با اهمیت است و این موضوع در نشست های دوطرف، به ویژه توسط طرف ایرانی همواره مورد تاکید قرار گرفته است.
آخرین نشست در این خصوص ۱۰ دیماه امسال بود که مشاور اقتصادی نماینده ویژه رییس جمهور در امور افغانستان و نمایندگان خراسان رضوی با گروه ۲۱ نفره فعالان اقتصادی افغانستان در مرز دوغارون نشست مشترک اقتصادی و تجاری داشتند و یکی از توافقات آن برچیده شدن محدودیت ورود ۲۰ روزه ناوگان تجاری ایران به خاک افغانستان از مرز “اسلام قلعه” هرات بود اما فعالان اقتصادی می گویند که این محدودیت همچنان لغو نشده است.
رییس اداره ترانزیت اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی این موضوع را در نشست کمیسیون حمل و نقل و ترانزیت اتاق بازرگانی استان مطرح کرد و گفت: هم اینک مرز دوغارون از ساعت هفت تا ۲۳ فعال است و با توجه به افزایش ساعت کاری شاهد افزایش ترددها در این مرز هستیم.
نصیر برادران افزود: آمارها حاکی از آن است که تعداد ناوگان ورودی و خروجی روزانه در مرز دوغارون از ۵۰۰ دستگاه به ۶۵۰ ناوگان رسیده است اما به رغم آنکه مطالبه خود مبنی بر رفع محدودیت تردد ۲۰ روزه ناوگان ایرانی در مرز را مطرح کردیم؛ اما با توجه به تردد ناوگان و توقف آنها در پارکینگ ها، این محدودیت‌ها نه تنها حذف نشده؛ بلکه تشدید هم شده است.
وی اظهار کرد: با وجود پیگیری ها و مکاتبات بسیار برای جلوگیری از توقف کامیونها، این مشکل ادامه دارد، اخیرا مدیر پایانه مرزی دوغارون این موضوع را به طرف افغانستانی اعلام کرده و آنان پاسخ داده اند که مرز باید برای سه روز به صورت شبانه روزی فعال شود تا حجم توقف ها کاهش یابد؛ اما این موضوع هم اجرایی نشده است.
نایب رییس کمیسیون حمل ونقل، ترانزیت و امور مرزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در نشست این کمیسیون در تشریح مصوبات نشست اخیر هیات ایرانی و افغانستانی گفت: افزایش ساعت کاری مرز و انجام امور در ساعات هفت صبح تا ۲۳ شب و امکان تردد ناوگان در این ساعات، افزایش تردد کامیون ها در مدت سه ماه بین دوطرف و لغو محدودیت ۲۰ روزه کامیون‌های ایرانی از جمله مصوبات این نشست بود.
ابراهیم عطایی درباره میزان اجرای این مصوبات گفت: طبیعتا در روزهای نخست ملاحظاتی در خصوص این امور انجام گرفت؛ اما پس از گذشت چند روز، شرایط نه تنها بهبود نیافت بلکه توقف کامیونها و به تبع آن، کرایه‌ها نیز افزایش یافت، چنانکه هم اکنون شاهد توقف کامیونها در مرز و به دنبال آن، معطلی کانتینرها در بنادر و… هستیم.
وی اظهار کرد: ما انجام اصلاحات در فرآیند ترددها در مرز را خواستاریم که این مهم منجر به کاهش کرایه‌ها نیز می‌شود، هم اینک کرایه‌های حمل کالا تا افغانستان بعضا به ۲ برابر افزایش یافته است و رانندگان افغانستانی نیز در تامین سوخت خود دچار مشکل هستند.
عطایی حتی باز بودن مرز دوغارون تا ساعت ۲۳ برای عبور و مرور را یک ادعای غیرواقعی خواند و گفت: هر چند مرز باز است؛ اما تنها تا ساعت ۱۴ دستور خروج صادر می‌شود و دلیل این مدعا آنکه تا سه روز پیش شاهد توقف کامیونها در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون بودیم، این توقفات هزینه‌های سرباری را به شرکتهای ترانزیتی تحمیل می‌کند.
رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان نیز با بیان اینکه پیگیر رفع چالش های به وجود آمده در مرز دوغارون هستیم، گفت: مرز دوغارون و تردد در آن بسیار مهم است و ما در پی آن هستیم که مطالبات بخش خصوصی ایران را نیز در هفته آینده به طرف افغان منعکس کنیم، همچنین از دستگاه‌های کشورمان در مرز، انتظار تسهیل‌گری و رفع ایرادات موجود را داریم.
محمود سیادت در خصوص مشکلات رانندگان افغانستانی در دریافت کارت سوخت گفت: در این زمینه سوال این است که اگر بستر تخصیص سوخت به رانندگان افغانستانی مهیا نیست چرا کارت سوخت در اختیارشان قرار می‌گیرد؟ این مساله باید با چاره جویی به درستی مرتفع شود تا از پیامدهای احتمالی آن جلوگیری شود.
چه سازمانی پاسخگوی معطلی کامیون ها است؟
خبرنگار ایرنا موضوع معطلی کامیونها در مرز دوغارون را که یک دلیل آن می تواند عدم ارایه به موقع تشریفات گمرکی باشد، با ناظر گمرک خراسان رضوی در میان گذاشت که وی آخرین مراجعه خود به مرز دوغارون را مربوط به ۲ هفته قبل، یعنی ابتدای بهمن ماه دانست و گفت: از ۲ هفته پیش به این طرف، ایستایی یا توقف زیاد کامیون ها را در مرز نداشته ایم و کار در حال انجام است.
جواد جعفری گفت: فعالیت گمرک دوغارون از ساعت هفت صبح تا ۲۳ شب است، با این حال ساعات فعالیت گمرک بسته به شرایط مرز و طرف افغانستانی دارد، تا زمانی که مرز فعال و طرف مقابل در حال فعالیت باشد، تشریفات کامل گمرکی در سمت ایران نیز به کامیونها ارایه می شود و هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
وی اظهار کرد: اینکه معطلی یا توقف کامیونها در مرز دوغارون مربوط به کدام نهاد یا سازمان می شود، به گمرک ارتباطی ندارد و سازمان های دیگری نیز در امور مرزی دخیل هستند که باید وظایف خود را انجام دهند و گمرک در این زمینه کوتاهی نداشته است.
به گفته جعفری، مشکل مزبور به حیطه اختیارات یا حوزه کاری گمرک مربوط نمی شود و موضوع به حوزه راه و بحث های کنسولی و … مربوط است که باید طرف افغانستانی انجام دهد، موضوع پارکینگ ها یا توقف کامیون ها در آن هم ممکن است به پارکینگ های طرف افغانستانی یا پارکینگ هایی خارج از گمرک مربوط باشد.
ناظر گمرک خراسان رضوی گفت: دست اندرکاران گمرک دوغارون تا زمانی که کامیون وارد مرز شود و مرز باز باشد، تشریفات گمرکی کامیون ها را انجام می دهند تا یک کامیون هم در پارکینگ نماند، مگر کامیونهایی که مشکل خاصی داشته باشند و به لحاظ قانونی امکان خروج آنها از گمرک یا ورود آنها به گمرک افغانستان میسر نباشد.
وی با بیان اینکه مرز دوغارون فعالیت شبانه روزی ندارد، افزود: توافق اخیر بین ایران و افغانستان آن بوده است که مرز دوغارون تا ساعت ۲۳ شب فعالیت داشته باشد که این موضوع طبق تفاهمی که دوطرف در نشست اخیر خود داشته اند، محقق شده است.
وی ادامه داد: اینکه مرز دوغارون باید شبانه روزی شود، موضوع دیگری است و باید از مقامات بالاتر پیگیری شود، اما دست کم در حوزه گمرک مشکلی وجود ندارد که باعث معطلی کامیون ها شده باشد.
به گزارش ایرنا، پنج میلیون نفر از اتباع افغانستان در ایران سکونت دارند که حدود یک‌میلیون نفر از این تعداد در خراسان رضوی و کلانشهر مشهد زندگی می کنند؛ این تعداد در قالب نیم میلیون تبعه دارای اسناد اقامت و گذرنامه و نیز ۵۰۰ هزار نفر اتباع فاقد مجوز، ثبت و برآورد شده است.
همچنین حدود هزار و ۶۰۰ شرکت افغانستانی در استان خراسان رضوی به فعالیت اقتصادی و تجاری مشغولند که برآورد می شود دارایی این شرکت ها حدود یک میلیارد دلار باشد.
از زمان حضور دولت سیزدهم تاکنون چندین مرتبه رفت و آمدها و نشست های دیپلماتیک بین مقامات ۲ کشور با محوریت رفع مشکلات دوغارون برگزار شده است که در آخرین بار وزیر امور خارجه افغانستان به مشهد آمد و با استاندار و فعالان اقتصادی خراسان رضوی دیدار داشت و بر تحکیم این روابط تاکید و نسبت به توسعه روابط اقتصادی بین ۲ کشور اظهار امیدواری کرد.
اما گره کور دوغارون همچنان وجود دارد و فعالان اقتصادی از شرایط حاکم بر گذرگاه مرزی رضایت ندارند، در نهایت این موضوع باید در جایی چاره جویی و برای همیشه حل شود.
پایانه مرزی دوغارون به لحاظ رفت و آمد مسافر با وسایل نقلیه عمومی در بین پایانه مرزی کشور رتبه نخست را دارد.
مرز دوغارون در فاصله ۱۸ کیلومتری شهر تایباد واقع است.
شهرستان ۱۴۵ هزار نفری تایباد در فاصله ۲۲۵ کیلومتری جنوب شرقی مشهد قرار دارد
