به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «احمد زمانیان»، رئیس این کمیسیون در ابتدای نشست به تداوم مشکلات موجود در حوزه افغانستان اشاره و اظهار کرد: به رغم اینکه هیاتی از افغانستان به منظور تقویت روابط به ایران اعزام شد و از مرزها بازدید داشت؛ اما آن چنان تحولی در حوزه ترانزیت با این کشور ایجاد نشد. متاسفانه در سال جاری مشکلات موجود در مرز افغانستان به قوت خود باقی ماند؛ هر چند که در برخی مواقع این مشکلات کاهش می‌یابد؛ اما این مسائل به طور کامل حل نشده است. امیدواریم در سال 1403 شاهد مرتفع شدن مشکلات مرزهای افغانستان باشیم.
زمانیان در بخش دیگری از سخنانش به مسائل و چالش‌های فعالان حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی در موضوع کارت سبز پرداخت و گفت: کمیسیون حمل و نقل اتاق مشهد، پیگیری مسائل مربوط به بیمه کارت سبز را در دستور کار قرار داد و به دبیرخانه شورای گفت‌وگوی استان منعکس کرد تا موضوع در جلسه اصلی شورای گفت‌وگو مطرح شود. البته با توجه به آخرین اطلاعات به دست آمده، بیمه مرکزی ایران، اصلاحاتی در این زمینه ترتیب داده و دو بیمه دیگر نیز به مبحث برگ سبز ورود پیدا کردند. نکته اینکه؛ شرکت‌هایی که در مسیرهای اروپایی تردد دارند در این قضیه ذی نفع هستند و شرکت‌هایی که در مسیرهای پاکستان و آسیای میانه تردد می‌کنند، چندان درگیر این مساله نبودند.
توقف در مرزها سبب افزایش کرایه حمل شده است
«ابراهیم عطایی»، نایب رئیس کمیسیون حمل‌ونقل، ترانزیت و امور مرزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی هم گفت: توقف کامیون‌ها و شلوغی در مرزها یکی از چالش های بخش خصوصی است؛ متاسفانه در این حوزه نظارت و دقت کافی صورت نمی گیرد. در مرز آستارا که مهم‌ترین مرز خروجی کشورمان به سمت روسیه است، شاهد حداقل 5 روز توقف هستیم و متاسفانه در مسیر آذربایجان به روسیه نیز توقف‌ها بین 5 الی 7 روز به طول می‌انجامد که این مساله معضل بزرگی را برای ترانزیت به همراه داشته است و با توجه به شلوغی مرزها به هزینه حمل افزوده می‌شود.
وی افزود: با توجه به اینکه اکثر محموله های صادراتی به روسیه، میوه و تره بار است، با شلوغی مرزها، امکان فاسد و خراب شدن آنها وجود دارد در این صورت، بار به داخل کشور عودت داده می‌شود.
عطایی با اشاره به اهمیت برخورداری کشور از دیپلماسی قدرتمند به منظور توسعه ترانزیت گفت: اهمیت این حوزه به گونه ای است که هر گاه چالشی بین کشورها به وجود می آید، فعالیت های ترانزیتی زیر سوال می رود. به طور مثال، مسائل سیاسی میان روسیه و آذربایجان سبب می‌شود کالاها و کامیون های ایرانی در مرزها متوقف شود. لذا ضروری است دیپلماسی قدرتمندی در ارتباط با این کشورها داشته باشیم.
در بخش دیگری از نشست، «امید خدادادی»، دبیر کمیسیون حمل‌ونقل، ترانزیت و امور مرزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی در تشریح بخشی از اقدامات اخیر این کمیسیون اظهار کرد: تدوین و تصویب آیین‌نامه واگذاری واگن بین ذی نفعان آن (راه آهن جمهوری اسلامی ایران، کمیسیون حمل‌ونقل اتاق بازرگانی مشهد، اتحادیه صادرکنندگان و انجمن حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی)، پیگیری لغو محدودیت 20 روزه کامیون‌ها در مرز افغانستان، تهیه گزارش و پژوهشی در خصوص مسیر ترانزیتی جایگزین ترکمنستان، ارائه پیشنهادات در اولین نشست شورای هماهنگی توسعه کریدور شرق، ارائه گزارش و پژوهش در مورد مرز دوغارون، رفع موانع به وجود آمده برای رانندگان ایرانی از طریق سفارت ایران در هرات، برنامه ریزی و هماهنگی جهت شرکت در نمایشگاه ها و همایش ها و… از مهم‌ترین اقدامات کمیسیون در دوره دهم اتاق بازرگانی بوده است.
پیشنهاد تهیه پروپوزالی به منظور بررسی معایب و مزایای مسیرهای منتهی به چلیابینسک
در بخش دیگری از نشست، «هادی حقیقی»، مسئول هماهنگی بازارچه‌های مرزی و روابط خارجی استانداری خراسان رضوی اظهار کرد: مسیر اینچه برون موانع بسیاری برای حمل کالا به روسیه دارد؛ لذا تردد در این مسیر چندان معقول نیست. ضروری است گزارشی در خصوص مزایا و معایب مسیرهای مشابه منتهی به چلیابینسک تهیه شود تا در این خصوص به جمع بندی و اتفاق نظر برسیم. نمایندگی وزارت امور خارجه در استان نیز بر روی این موضوع حساسیت داشته باشد و موضوع را به جد پیگیری کند تا در صورت طرح این موضوع در سطح کلان، خراسان رضوی از سبد حمل‌ونقل ترانزیت منطقه عقب نماند. استان خراسان رضوی شرکت‌های فعال بسیاری در حوزه ترانزیت داشته و از موقعیت لجستیکی برخوردار است.
صادرات مستقیم کالا از ایران به روسیه فاقد توجیه اقتصادی است
«کاظم شیردل»، رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی نیز در ادامه افزود: کرایه حمل بار از اینچه برون به سمت قزاقستان و چلیابینسک ارزان تر است به همین دلیل کالاها از این مسیرها حمل می‌شود.
وی افزود: تمامی کالاهایی که به روسیه صادر می‌شود یا باید از قزاقستان یا قرقیزستان ترخیص گردد تا وارد روسیه شود؛ چرا که کشورهای قزاقستان و قرقیزستان عضو پیمان اوراسیا بوده و تعرفه گمرکی آنان بسیار کم است. در مقابل، حمل مستقیم کالا از ایران به روسیه به دلیل تعرفه های گمرکی بالا، فاقد توجیه اقتصادی است. لذا باید زیرساخت‌های لازم برای توسعه ترانزیت به چلیابینسک مهیا شود. هم‌اکنون وضعیت به گونه‌ای است که در صورت خرابی واگن‌ها در ایستگاه شهید مطهری، 4 ساعت با وقفه در تردد و حمل کالا مواجه خواهیم بود و اگر قراردادی با سایر کشورها به امضا برسد، در صورت عدم فراهم شدن زیرساخت‌ها نمی‌توان به تعهدات عمل کرد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی با بیان اینکه ابتدا باید زیرساخت‌ها مهیا شود تا بتوان از پیمان های منطقه ای و بین‌المللی بهره برداری کرد، گفت: ورود ایران به پیمان اوراسیا و شانگهای به دلیل عدم زیرساخت های نامناسب فاقد بهره‌گیری لازم خواهد بود. با این وضعیت، در صورت حذف تعرفه های ترجیحی، ایران صرفا واردکننده خواهد بود و کشورهای اوراسیا بدون تعرفه گمرکی می‌توانند کالاهایشان را به ایران صادر کنند.
راه آهن جمهوری اسلامی، استفاده از مسیر سرخس را به روسیه پیشنهاد کرده است
در بخش دیگری از نشست، «موسی صفایی»، رئیس گروه بازرگانی اداره کل راه آهن خراسان رضوی اظهار کرد: مرز اینچه برون و سرخس هر دو از مسیر ترکمنستان می‌گذرد؛ ترکمنستان در مرز اینچه برون و اترک سرمایه گذاری خوبی کرده و ظرفیت مازادی دارد که بلااستفاده مانده است؛ اما چنین ظرفیتی در سرخس وجود ندارد. نکته اینکه، حجم کار باعث شده است کامیون ها در مرز سرخس و ترکمنستان معطل بمانند؛ در حالی‌که ارائه خدمات در مرز اینچه برون ظرف مدت زمان کوتاهی انجام می‌شود.
صفایی اظهار کرد: راه آهن جمهوری اسلامی استفاده از مسیر سرخس را به روسیه پیشنهاد داده است؛ چرا که مسیر مستقیم، ترانزیتی و دارای ریل است و راحت‌تر می‌توان خدمات ارائه کرد. از طرفی، این مسیر به بندرعباس نیز متصل است.
رئیس گروه بازرگانی اداره کل راه آهن خراسان رضوی ادامه داد: روسیه دارای استاندارد بالایی برای حمل ریلی است به طوری که اجازه تردد واگن های قدیمی را نمی دهد. لذا تعداد معدودی از واگن های سی آی اس در مرزهای روسیه و قزاقستان تردد دارند. از این رو بخش خصوصی ایران نیز باید قراردادی برای اجاره واگن ها با استانداردهای مطلوب منعقد کند تا بتوان از این مسیر استفاده کرد. متاسفانه در حال حاضر مسیر به صورت یک طرفه استفاده می‌شود و صرفا بار از روسیه به ایران حمل می‌شود.
استفاده از ظرفیت سازمان توسعه تجارت به منظور بهره‌برداری صحیح از ظرفیت ترانزیت به چلیابینسک
در ادامه، «محمدعلی امیرفخریان»، رئیس اداره بازرگانی خارجی اداره کل صمت خراسان رضوی تصریح کرد: در مسیر چلیابینسک و مسیر ریلی روسیه، قزاقستان و ازبکستان می‌توان تفاهم نامه و مودتی را میان کشورها ایجاد نمود. اگر ما بتوانیم استفاده از این مسیر را به سرانجام برسانیم، قطعا منافع آن نصیب شرکت‌های حمل‌ونقلی خراسانی خواهد شد.
وی با اشاره به اهمیت برنامه‌ریزی و پیش‌بینی چشم انداز و هدف گذاری برای استفاده از این مسیر تاکید کرد: بایستی از نظرات کارشناسی بخش خصوصی در تدوین پروپوزالی با ارائه راهکار در این راستا استفاده شود. تنها در این صورت است که می‌توان از مسئولان مطالبه‌گری کرد. باید از ظرفیت‌های سازمان توسعه تجارت استفاده کنیم، اگر پروپوزالی را به سازمان توسعه تجارت ارائه دهیم ممکن است که با اعتبارات موجود و یا استفاده از رایزن های بازرگانی در سایر کشورها از حوزه ترانزیت حمایت شود و با هم افزایی بتوان مشکلات موجود را حل و فصل کرد.
در ادامه، «حیدر خادم زاده»، عضو کمیسیون حمل و نقل اتاق مشهد در خصوص تردد به چلیابینسک روسیه گفت: مدت زمان تردد واگن و کامیون به چلیابینسک متفاوت است؛ چرا که بعضا در مرزها توقفات بسیار است و این مساله قابل پیش بینی نیست.
او با تاکید بر اینکه استفاده از مسیرهای منتهی به چلیابینسک فرصت ویژه‌ای برای خراسان رضوی است، یادآور شد: به دلیل پهناوری روسیه، گاهی خرید کالا از مسکو برای تامین نیاز استان چلیابینسک توجیه اقتصادی ندارد؛ چرا که 80 درصد تجمع کارخانه‌ها و صنایع در غرب روسیه است، از این رو خرید کالاهای مورد نیاز از شرق، قطعا برای چلیابینسک توجیه اقتصادی دارد.
وی یادآور شد: اگر زمینه حضور هیات‌هایی از روسیه و قزاقستان در مشهد فراهم گردد و طرح جامعی در خصوص چلیابینسک تدوین شود، شاید بتوانیم بهترین بهره برداری را از این مسیر داشته باشیم.
فرآیند انعقاد قرارداد با روسیه بسیار دشوار است
در بخش دیگری از نشست، «مرتضی قندچی»، نایب رئیس کمیسیون مدیریت واردات و بازرگانی داخلی اتاق خراسان رضوی تصریح کرد: استان‌های شمالی همچون مازندران به دلیل ارتباطات قبلی با روسیه، در حوزه تجارت و ترانزیت با این کشور، از خراسان رضوی پیشگام تر هستند.
وی ادامه داد: روس‌ها در خصوص موضوعات اعتباری، مالی و سیاسی بسیار حساس هستند. چنان که روسیه اصرار دارد موضوعات مالی شفاف و قانونی باشد. شرکت‌های روس در اوج تحریم‌ها و گرفتاری‌هایی که با آن دست و پنجه نرم می‌کردند از بخش خصوصی ایران تقاضا داشتند موضوعات مالی و اعتباری را شفاف کنند که این روند، فعالیت را برای بخش خصوصی دشوار می‌کرد. به طور مثال، انعقاد قرارداد باید طولانی مدت باشد و نحوه تراکنش مالی نیز توسط آنان مشخص شود که این مساله برای اشخاص حقیقی دشوار است؛ لذا ضروری است دولت، وزارت امور خارجه و وزارت راه در این خصوص مداخله کرده و وارد عمل شوند.
«ناصری»، نماینده وزارت امور خارجه خراسان رضوی تصریح کرد: خوشبختانه در خصوص دیپلماسی با روسیه، از شرایط نسبتا باثباتی برخوردار هستیم. در تابستان سال جاری شاهد سفر استاندار خراسان رضوی و نماینده وزارت امور خارجه به روسیه بودیم که توافقات بسیار خوبی از آن سفر حاصل شد و ریل گذاری اولیه برای بهبود ارتباطات انجام شده است.
«نصیر برادران»، رئیس اداره ترانزیت اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی نیز در بخشی از این جلسه یادآور شد: متاسفانه بعضا شاهد بارنامه‌های صوری در حوزه حمل و نقل هستیم؛ این قراردادهای صوری، مانع از شارژ کارت‌های سوخت می‌شود.
وی افزود: متاسفانه در خصوص صدور پروانه نیز بخش‌هایی از ضوابط و آیین‌نامه‌ها سختگیرانه است؛ اما استان نمی‌تواند در این زمینه سلیقه‌ای عمل کند. لذا پیشنهاد می‌شود برای تسهیل در صدور مجوزها مطالبه‌گری صنفی از سراسر کشور صورت بگیرد.
«احمد فرخی حاجی آباد»، عضو کمیسیون حمل و نقل اتاق مشهد نیز در بخشی از این نشست تصریح کرد: شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی در حال حاضر در خصوص بارنامه و شارژ کارت سوخت با مشکلاتی مواجه هستند. بارها برای رفع موانع در این زمینه مطالبه‌گری کرده‌ایم اما نتیجه‌ای حاصل نشده است. از سویی، فرآیند دریافت مجوزها بسیار دشوار است؛ لذا از دستگاه‌های دولتی تقاضا داریم نهایت همکاری را با بخش خصوصی داشته باشند.
