مالیات یکی از انواع درآمدهای دولت است که در حکمرانی مدرن به آن توجه ویژه شده است. درآمدهای مالیاتی از دو بخش مهم تشکیل شده است. مالیات‌های مستقیم و مالیات‌های غیرمستقیم.
مالیات مستقیم نشان می‌دهد افراد چه میزان از دارایی یا ثروت خود را مستقیما به عنوان مالیات می‌پردازند. برای مثال کارمندی که سر ماه حقوقش را دریافت می‌کند با کاهش بخشی از حقوقش به عنوان مالیات مستقیم مواجه خواهد شد. در ادامه میتوان به تفکیک مالیات‌های مستقیم اشاره کرد. این مالیات از سه بخش «مالیات بر ثروت»، «مالیات بر درآمد» و «مالیات بر اشخاص حقوقی» ساخته شده است.
همانطور که گفته شد نوع دیگر مالیات، مالیات غیرمستقیم است. این مالیات عموما بر روی کالاها و خدمات وضع شده و اخذ می‌شود.
این مالیات‌ها در زمان‌های مختلف با ترکیب متفاوتی اخذ می‌شود. برای مثال بررسی ترکیب مالیاتی در ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد «مالیات بر اشخاص حقوقی» بیشترین سهم از کل مالیات‌های کشور را تشکیل داده در صورتیکه این ترکیب در ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ متفاوت بوده است. بر اساس آمارها در ۹ ماهه ابتدایی ۱۴۰۲ بیشترین سهم از کل مالیات‌های کشور مربوط به «مالیات بر کالاها و خدمات» بوده است.
مالیات‌های غیرمستقیم پررنگ‌تر از سال گذشته
بررسی آمارهای مالیاتی کشور در ۹ ماهه ابتدایی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ حاکی از آن است که کمترین سهم در هر دو دوره مربوط به «مالیات بر ثروت» بوده است.
بر اساس این آمارها سهم «مالیات بر ثروت» از کل مالیات‌های کشور در سال ۱۴۰۱ معادل ۳.۷ درصد بوده که با کاهش ۰.۱ واحد درصدی به ۳.۶ درصد در ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ رسیده است.
پس از آن «مالیات بر درآمد» قرار گرفته که سهم یکسانی در ۹ ماهه ابتدایی هر دو سال داشته است. سهم این مالیات در ۹ ماهه ابتدایی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ یکسان و معادل ۱۷.۹ درصد بوده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد رتبه اول و دوم سهم مالیات‌ها در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ تغییر کرده است. در ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۱، «مالیات بر کالا و خدمات» سهمی معادل ۳۶.۹ درصد داشته که در رتبه دوم بوده است. این پایه مالیاتی در ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ با افزایش سهم ۴.۱ واحد درصدی مواجه شده و سهم آن از کل مالیات‌ها در این سال به ۴۱ درصد رسیده است. به عبارتی «مالیات بر کالا و خدمات» با افزایش سهم در سال ۱۴۰۲ بیشترین سهم از ترکیب مالیاتی را به خود اختصاص داده است.
از سوی دیگر جایگاه نخست سهم مالیات‌ها در ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۱ به «مالیات بر اشخاص حقوقی» مربوط بوده است. سهم این مالیات در این سال ۴۱.۴ درصد بوده که با کاهش سهم ۳.۹ واحد درصدی در ۹ ماهه ابتدایی ۱۴۰۲ مواجه شده و سهم آن در سال جاری به ۳۷.۵ درصد رسیده است.
این کاهش سهم مالیاتی سبب شده جایگاه این مالیات در ترکیب درآمدهای مالیاتی کشور تغییر کند به طوریکه در ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲، این پایه مالیاتی در جایگاه دوم ترکیب مالیاتی این سال قرار بگیرد.
