تاکید بر توسعه زنجیره ارزش فولاد در خراسان رضوی

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «غلامرضا نازپرور»، رئیس این کمیسیون با اشاره به اهمیت ویژه تکمیل زنجیره ارزش فولاد در استان اظهار داشت: در حوزه صنایع معدنی و فولاد از ظرفیت‌ها و برنامه‌های مطلوبی در خراسان رضوی برخوردار هستیم و این امر، حاکی از لزوم توسعه زنجیره ارزش فولاد در این خطه است.

وی در بخش دیگر سخنانش، از لزوم احداث نیروگاه‌‍‌های تجدید‌پذیر برای تامین انرژی صنایع معدنی سخن گفت و افزود: در حوزه معدن و صنایع معدنی، عوارض صادراتی دریافت می‌شود که پیشنهاد می‌گردد این مبلغ صرف ساخت و احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر گردد. این امر سبب تشویق تولیدکننده شده و منفعت‌های فراوانی برای استان دارد.

نازپرور در ادامه، به پیشنهاد تشکیل انجمن تولیدکنندگان آهن و فولاد در استان اشاره و تاکید کرد: اکثریت اعضای کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی مشهد با این موضوع موافق هستند. به همین دلیل، به صورت جدی این موضوع از سوی کمیسیون پیگیری خواهد شد. این امر با هم‌افزایی کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق مشهد، خانه معدن استان، اداره کل صنعت، معدن و تجارت و استانداری خراسان رضوی صورت خواهد گرفت و در سایه این همکاری میان بخش خصوصی و دولتی، در حوزه معادن سنگ آهن، صنایع فولادی و حلقه‌های تکمیلی‌تر زنجیره اقدامات موثری صورت خواهد گرفت.

کرایه حمل سنگ آهن با قیمت آن برابری می‌کند

«محمود امتی»، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در بخشی از این نشست اظهار داشت: معدن و صنایع معدنی از مهم‌ترین حوزه‌های اقتصادی خراسان رضوی است که می‌تواند گردش مالی و اقتصادی چشمگیری را در استان ایجاد کند؛ لذا امیدواریم با تشکیل انجمن تولیدکنندگان آهن و فولاد استان، نواقص موجود در این حوزه برطرف گردد.

وی در ادامه به اهمیت موضوع حمل و نقل مواد معدنی اشاره کرد و گفت: فعالان حوزه معدن استان، از وضعیت کرایه حمل سنگ آهن در شرایط موجود گلایه‌مندند؛ هم اکنون نرخ حمل سنگ آهن، با قیمت این ماده معدنی در برخی مواقع برابری می‌کند.

پیشنهاد تاسیس شرکت زیرساخت حوزه معادن و صنایع معدنی

«علی رسولیان»، مدیرعامل مجتمع سنگ آهن سنگان نیز در بخش دیگر این نشست، اظهار داشت:بهره‌گیری صنایع از انرژی‌های تجدیدپذیر گام موثری در رفع ناترازی انرژی است که البته به ایجاد و تقویت زیرساخت‌ها نیاز دارد. با توجه به اهمیت تامین زیرساخت‌های مورد نیاز صنعت فولاد، پیشنهاد می‌شود شرکت زیرساخت حوزه معادن و صنایع معدنی تاسیس گردد. همچنین، با توجه به ظرفیت خراسان رضوی در تولید سنگ آهن و تامین نیاز صنایع فولادی کشور، نیاز جدی به تشکیل انجمن تولیدکنندگان آهن و فولاد در استان خراسان رضوی احساس می‌شود.

وی افزود: در برنامه هفتم توسعه، رشد 13 درصدی بخش معدن پیش‌بینی شده که مسیر فعلی و زیرساخت‌های موجود با رشد 13 درصدی هم‌خوانی ندارد.

رسولیان ادامه داد: مقاصد صادراتی فولاد استان در سال گذشته، کشورهای همسایه و استان‌های کشور بودند. خراسان رضوی مواد اولیه برخی صنایع استان‌ها را تامین کرده و این صنایع نسبت به تولید محصولات با ارزش زنجیره فولاد اقدام می‌کنند. 30 درصد معادن سنگ آهن کشور در خراسان رضوی مستقر است؛ اما متاسفانه بهره‌مندی این استان از زنجیره‌های ارزش محصولات فولادی به قواره ظرفیت این خطه نیست.

وی با بیان اینکه در شیوه فروش و صادرات فعلی فولاد، هزینه‌های حمل‌ونقل افزایش چشمگیری پیدا می‌کند، اذعان کرد: زنجیره فولاد استان دارای نقص جدی است و بر همین اساس، ضرورت وجود انجمن تولیدکنندگان آهن و فولاد خراسان احساس می‌شود. خراسان رضوی امکان سرمایه‌گذاری و پایه‌ریزی این انجمن را دارد. البته راه اندازی این تشکل، نیازمند تضمین دولتی است و ضرورت دارد استانداری و نهادهای دولتی نیز همراه با تولیدکنندگان در این انجمن نقش‌آفرینی نمایند.

وی ادامه داد: در صورتی که شرایط فعلی ادامه پیدا کند، امکان ارسال کنسانتره سنگ آهن از خراسان رضوی وجود ندارد. کشورهای همسایه نیاز مبرمی به محصولات فولادی دارند؛ اما ایران تامین کننده نیاز آنان نیست؛ چرا که بخش کثیری از مواد اولیه صنعت فولاد از ایران در اختیار چین قرار گرفته و این کشور بعد از فرآوری آن و ایجاد ارزش افزوده، کالا را به کشورهای همسایه صادر می‌کند.

رسولیان خاطرنشان کرد: مسائل مرتبط با حمل‌ونقل، یک دغدغه جدی در حوزه صنایع فولادی است. وزارت صنعت، معدن و تجارت باید تامین کننده زیرساخت‌های مورد نیاز و سرمایه‌گذاری در این حوزه باشد.

عدم تامین انرژی سبب تضعیف جایگاه کشور در تولید فولاد جهان می‌شود

«بهروز اسماعیلی»، مدیر توسعه تکنولوژی انجمن تولیدکنندگان آهن و فولاد ایران نیز در بخش دیگر این نشست اظهار کرد: بخش بزرگی از صنایع معدنی ایران، متعلق به فولاد است. فولاد ایران در 7 رسته تخصصی فعالیت و تولید می‌کند. ایران دهمین تولید کننده بزرگ فولاد در دنیا و اولین تولیدکننده آهن اسفنجی بر پایه گاز در جهان می‌باشد. در ایران حدود 90درصد از فولاد میانی به روش کوره قوس الکتریکی EAF و عمدتاً با استفاده از آهن اسفنجی تولید می‌شود و میزان تولید فولاد میانی در 1402 بالغ بر 32 میلیون تن بوده است. بسیاری از صنایع پایین دستی وابستگی مستقیم به محصولات نهایی فولادی دارند.

وی با بیان اینکه صنعت آهن و فولاد بزرگترین مصرف کننده انرژی و متقاضی حدود 8 درصد انرژی جهانی است، تصریح کرد: این در حالی است که سهم صنعت فولاد از انرژی برق در ایران تنها 7 درصد و از انرژی گاز 2 درصد است. از مهم‌ترین چالش‌های حوزه انرژی این صنعت، تامین پایدار انرژی و روند فزاینده نرخ انرژی است. نرخ انرژی برق برای صنایع با 17 درصد رشد همراه بوده؛ درحالی که قیمت محصولات فولادی به این میزان نبوده است. نرخ بهای گاز نیز از سال 1398، رشد 14 درصدی داشته است.

اسماعیلی تصریح کرد: ارزش از دست رفته توقف تولید فولاد به واسطه قطع برق و گاز در سال ۱۴۰۰، معادل ۷۹ همت، سال ۱۴۰۱ بالغ‌بر ۶۷ همت و سال ۱۴۰۲ معادل 6.98 همت بوده است و پیش‌بینی می‌شود این عدد در سال ۱۴۰۳ بسیار بیشتر از این میزان باشد؛ چراکه تولید فولاد خوزستان در سال جاری، برای 8 روز به میزان صفر بوده است. بر این اساس، باید گفت متاسفانه عدم تامین انرژی سبب می‌شود که جایگاه ایران در زمینه تولید فولاد در جهان تضعیف شود.

در بخش دیگری از نشست، «عماد رجحانی»، دبیر کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی تصریح کرد: یکی از موضوعات اصلی جلسه پیشین کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی مشهد، مربوط به تامین انرژی مورد نیاز صنایع معدنی بود. از نگاه اقتصاد کلان، ریشه مشکل ناترازی انرژی در عدم توجه سرمایه بخش خصوصی به طور موثر به حوزه تولید انرژی است؛ که این خود حاصل سیاست‌های کنترلی و قیمت‌گذاری‌های دستوری است؛ اما در شرایط فعلی، دست کم می‌توان به راهکارهایی با برد میان مدت برای رفع مسئله ناترازی و کاهش لطمات آن در تولید صنعتی پرداخت. بر همین اساس، بایستی از نظرات کارشناسی به منظور یافتن راهکارهای موجود برای رفع ناترازی انرژی در بخش معدن و صنایع معدنی استفاده کرد.

پیشنهاد استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در صنایع معدنی استان

«نسرین یوسفی عارفی»، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی مشهد در بخش دیگر این نشست با اشاره به افزایش قطع برق صنایع در تابستان سال جاری، پیشنهاد ایجاد سازوکار لازم و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در صنایع معدنی استان را مطرح کرد.

وی در ادامه، به قوانین و مقررات تدوین شده در زمینه نیروگاه‌های بخش غیردولتی و خرید تضمینی برق و… اشاره و خاطرنشان کرد: استفاده از ظرفیت انرژی‌های تجدید‌پذیر در تامین برق مورد نیاز صنایع فولادی، نیازمند سرمایه‌گذاری جدی در این زمینه است.

یوسفی عارفی بخش دیگر سخنانش را به معرفی مدل‌های سرمایه‌گذاری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص داد و عنوان کرد: احداث نیروگاه خورشیدی با استفاده از ظرفیت ماده 12 قانون رفع موانع تولید، احداث نیروگاه تجدیدپذیر با استفاده از سازوکار تهاتر انرژی صنایع، احداث نیروگاه تجدیدپذیر جهت فروش در تابلو سبز بورس انرژی و صادرات برق تجدیدپذیر، خرید تضمینی برق تجدیدپذیر با استفاده از ظرفیت ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف، احداث نیروگاه خورشیدی در شهرک‌های تخصصی خورشیدی و احداث نیروگاه تجدیدپذیر در شهرک‌های صنعتی و اراضی و املاک شخصی، از مدل‌های سرمایه‌گذاری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر است. ارائه تسهیلات ارزان قیمت برای احداث نیروگاه تجدیدپذیر از محل وجوه اضافه دریافت شده از صنایع توسط توانیر، یکی از راهکارهای موجود برای تامین اعتبار در این زمینه است.

وی بخش دیگر سخنانش را به مراحل احداث نیروگاه اختصاص داد و افزود: اخذ مجوز احداث نیروگاه، بررسی و پیشنهاد محل تاسیس نیروگاه خورشیدی، بررسی شرایط جوی منطقه، بررسی میزان انرژی منطقه با توجه به وضعیت تابش، بررسی آزمایشات ژئوتکنیک، مکانیک و مقاومت ویژه خاک و تست کشش پایه، طراحی نیروگاه با استفاده از نرم افزار، ارائه طرح اتصال به شبکه و ارائه طرح توجیهی، از مراحل احداث نیروگاه تجدیدپذیر است.

احداث نیروگاه تجدیدپذیر به سرمایه‌گذاری نیاز دارد

سپس در ادامه این نشست، «امیررضا رجبی»، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز تاکید کرد: احداث نیروگاه تجدیدپذیر در استان نیازمند سرمایه‌گذاری است. اغلب پروژه‌ها در این حوزه به دلیل عدم سرمایه‌گذاری تکمیل نشده است. درصورتی که در پروژه‌های آغاز شده و نیمه تمام، تامین سرمایه‌ صورت گیرد، به لحاظ اقتصادی به‌صرفه‌تر خواهد بود. در این زمینه، امکان عرضه اوراق مشارکت برای تامین منابع وجود دارد.

در ادامه این نشست، «محمدعلی نجاری»، سرپرست اداره صنایع معدنی اداره کل صمت استان، به تعریف فولاد سبز و زنجیره ارزش این فولاد پرداخت و ادامه داد: فولاد سبز به معنای حذف رد پای کربن از تمامی مراحل تولید فولاد و در تمام حلقه‌های زنجیره ارزش این محصول است. ایران، براساس توافقنامه تغییرات اقلیمی پاریس 2015 متعهد شده است که کربن را از چرخه فولاد تا سال2030 حذف کند، در غیر این‌صورت محدودیت در صادرات و تعرفه بندی شامل حال کشورمان خواهد شد. بر همین مبنا، فولاد مبارکه در اردیبهشت سال جاری، نسبت به تدوین سند راهبردی5 ساله تولید فولاد سبز یا تبدیل شدن به صنعت سبز اقدام نموده و چند پارامتر تحقیقاتی طرح و اجرا کرده است. بازگردانی آب در فرآیند تولید کنسانتره حداقل به میزان40درصد، استفاده از هیدروژن برای فرآیند احیا، استفاده از برق تجدیدپذیر در فولادسازی، استفاده از آهن قراضه و ضایعات حداقل به میزان50 درصد و… از اقدامات صنعت فولاد در بحث فولاد سبز بوده است.

مهدی جلالی بایگی، عضو کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق مشهد نیز عنوان کرد: در تجربیات گذشته گاهی علیرغم تولید انرژی برق با جذب سرمایه گذاری خارجی، چون زیرساخت انتقال انرژی برق در انحصار دولت است، آزادی عمل در انتقال و صادرات انرژی تولید شده به دلیل محدودیت‌های ظرفیت بخش انتقال، مختل می‌شود و این بخشی از مسئله بزرگ ناترازی انرژی و چالش‌های تامین آن است.