راهکارهای جلوگیری از فعالیت واحدهای غیرمجاز بوم‌گردی

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی مشهد، «مژگان ثابت تیموری» رئیس این کمیسیون، در ابتدای این نشست از ضرورت معرفی اقامتگاه‌های بوم‌گردی و جذابیت‌های آن به مردم سخن گفت و تاکید کرد: در توسعه فعالیت‌های بوم‌گردی بایستی به فرهنگ مردم منطقه توجه شود؛ همانطور که در سفر به هر کشور و مقصدی با فرهنگ متفاوت، موظف به رعایت آن فرهنگ هستیم، در ورود به هر روستا نیز باید به همین شکل رفتار کنیم و به فرهنگ آن منطقه احترام گذاشته شود. در این مسیر، رسانه‌ها و به ویژه صداوسیما می‌توانند کمک کنند تا فرهنگ سازی افزایش یابد و از هجمه‌ها نسبت به جامعه محلی نیز کاسته شود.

ثابت تیموری تصریح کرد: در راستای توسعه ظرفیت‌های گردشگری از طریق بوم‌گردی و توجه به فرهنگ مناطق روستایی، نیازمند شبکه سازی هستیم و دفاتر خدمات مسافرتی و راهنمایان گردشگری در این راه می‌توانند کمک کننده باشند. باید پتانسیل‌های موجود در این حوزه به خوبی دیده شود و بررسی گردد که جامعه مخاطب اقامتگاه‌های بوم‌گردی در جغرافیاهای متفاوت چه کسانی هستند و متناسب با تفکر، سلیقه و انگیزه جامعه و در نظر گرفتن توپوگرافی منطقه، تبلیغات در پلتفرم‌های مختلف صورت گیرد. پایان‌نامه‌ها و مقالات دانشگاهی نیز در این خصوص کار شده است که می‌توان از آنها در این مسیر استفاده نمود.

رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی خراسان رضوی همچنین با اشاره به فعالیت واحدهای غیرمجاز بوم‌گردی تاکید کرد: در راستای جلوگیری از فعالیت این واحدها بایستی راهکاراندیشی نمود. پلیس فتا نیز می‌تواند در بحث سایت‌ها و پلتفرم‌هایی که اقامتگاه‌های بوم‌گردی غیرمجاز را تبلیغ می‌کنند، ورود نماید و مانع از تداوم این روند شود.

وی در ادامه، از ظرفیت نمایشگاه‌های بین‌المللی برای معرفی پتانسیل‌ها و جاذبه‌های گردشگری سخن گفت و بر ضرورت مهیاسازی بسته‌های جامع تبلیغاتی به منظور معرفی خدمات واحدهای گردشگری از سوی فعالان اقتصادی این حوزه تاکید کرد. وی افزود: مقرر گردیده از این پس، دعوتنامه و فراخوان‌ نمایشگاه‌ها به اتاق‌های بازرگانی نیز ارسال شود. همچنین قرار است تقویم نمایشگاه‌ها تا پایان 1404 ارائه گردد که در اختیار اعضای کمیسیون نیز قرار خواهد گرفت.

ثابت تیموری در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به برگزاری یک کنفرانس علمی و تخصصی از سوی کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی خراسان رضوی در آینده‌ای نزدیک گفت: امسال این کنفرانس برگزار خواهد شد و در آن، پنلی تخصصی برای حوزه صنایع دستی و سنگ‌های قیمتی در نظر گرفته‌ایم و امیدواریم همراهی لازم در این زمینه صورت گیرد. هفته ماقبل آخر شهریورماه یا در نهایت هفته نخست مهر ماه این برنامه اجرایی خواهد شد. پنل‌های تخصصی با حضور سخنرانان ویژه و خُبره در سطح بین‌المللی در حوزه‌های مختلف همچون سلامت، صنایع دستی، میراث فرهنگی، کشاورزی و حتی گردشگری مجازی، از جمله برنامه‌های این کنفرانس تخصصی است.

پیشنهاداتی برای حل چالش‌های اقامتگاه‌های بوم‌گردی خراسان رضوی

«امید خدادادی»، دبیر کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی مشهد نیز اظهار کرد: اقامتگاه‌های بوم‌گردی در خراسان رضوی با چالش‌ها و مسائل مختلفی روبه‌رو هستند که مهم‌ترین آن، مسائل قانونی و مجوزهاست. در واقع، پیچیدگی‌ها و طولانی بودن فرایند دریافت مجوزهای لازم برای احداث و بهره‌برداری واحد بوم‌گردی و روند هماهنگی با نهادهای مختلف نظارتی و دولتی باعث می‌شود برخی افراد نسبت به راه‌اندازی واحدها به صورت غیرمجاز اقدام نمایند.

وی ادامه داد: از دیگر چالش‌های این حوزه می‌توان به کمبود منابع مالی، مشکلات جذب سرمایه‌گذار، کمبود نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده در حوزه بوم‌گردی و نیاز به برنامه‌های آموزشی و کارگاه‌های مهارتی کارکنان اشاره کرد. کمبود زیرساخت‌های حمل و نقل برای دسترسی به‌این اقامتگاه‌ها، ناآشنایی گردشگران با جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی این مناطق و نبود استراتژی موثر برای جذب گردشگران نیز از جمله مشکلات دیگر این حوزه است.

خدادادی تاکید کرد: در کنار رونق حضور گردشگران در اقامتگاه‌های بوم‌گردی باید به بحث حفظ محیط زیست و منابع طبیعی هم توجه کرد و نیاز است برنامه‌های مدیریت پسماند نیز در این عرصه دنبال شود. همچنین، در جوامع محلی باید فرهنگ‌سازی پذیرش گردشگران و افزایش آگاهی عمومی‌ درباره مزایا و اهمیت بوم‌گردی پیگیری گردد. در صورت رفع این موانع، اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌توانند با ارائه خدمات و تجربیات متمایز، شانه به شانه هتل‌ها و اقامتگاه‌های لوکس به فعالیت در عرصه گردشگری بپردازند.

دبیر کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی مشهد با اشاره به برخی راهکارهای پیشنهادی در جهت رفع موانع موجود در مسیر فعالیت اقامتگاه‌های بوم‌گردی اظهار کرد: با همکاری بیشتر بین نهادهای دولتی و خصوصی برای ساده‌سازی و تسریع در صدور مجوزها، فرایندهای قانونی این حوزه تسهیل می‌شود. در این زمینه می‌توان مشوق های مالی و تسهیلات بانکی برای سرمایه‌گذاران حوزه بوم‌گردی ارائه داد. همچنین، با استفاده از تجربیات و دانش بوم‌گردان موفق می‌توان دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های مورد نیاز برای فعالان این حوزه برگزار کرد.

خدادادی افزود: ایجاد امکانات بهداشتی و خدماتی مناسب در نزدیکی اقامتگاه‌ها، توسعه حمل و نقل در این مناطق، استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی برای تبلیغات بوم‌گردی و نیز، تدوین و اجرای برنامه‌های مدیریت محیط زیستی و پسماند و آموزش گردشگران درباره حفظ محیط زیست، می‌تواند به توسعه و بهبود اقامتگاه‌های بوم‌گردی خراسان رضوی و به ویژه روستای کنگ کمک کند.

فعالیت 181 واحد بوم‌گردی مجاز در خراسان رضوی

«یوسف بیدخوری» معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز در این جلسه اظهار کرد: موضوع نظارت بر فعالیت واحدهای غیرمجاز بوم‌گردی، طبق ماده 23 آیین نامه گردشگری، وظیفه مشترک اداره کل میراث فرهنگی و اداره نظارت بر اماکن عمومی است که همیشه در مرکز استان و شهرستان‌های خراسان رضوی این همکاری وجود داشته است.

وی ادامه داد: نیاز است تا واحدهای غیرمجاز بوم‌گردی شناسایی شده و گزارش‌های آن به ما منتقل شود تا بتوانیم اقدامات لازم را انجام دهیم. وظیفه ما جلوگیری از فعالیت واحدهای غیرمجاز است؛ اما نکته مهم در این میان این است که در این زمینه صرفا اقدامات سلبی به تنهایی اثرگذار نیست. در حال حاضر 181 واحد مجوزدار بوم‌گردی در استان خراسان رضوی وجود دارد. بعد از مشهد، شهرستان طرقبه و شاندیز گردشگرپذیرترین شهرستان استان است که از گردشگری غذا و روستایی تا گردشگری تاریخی، فرهنگی و زیارتی در آن جریان دارد.

بیدخوری با بیان اینکه نیاز است مکاتبات بیشتری بین اداره کل میراث فرهنگی و اقامتگاه‌های بوم‌گردی برقرار شود، تصریح کرد: پلیس فتا در بحث سایت‌های غیرمجاز با ما همکاری دارد و با دادستانی استان نیز هماهنگ هستیم تا مکاتبات را با قدرت ویژه‌تر پیگیری کنیم. از طرفی، تاکنون از فعالیت بسیاری از واحدهای غیرمجاز ممانعت شده است. با این حال، هدف ما در این حوزه، اقدام سلبی نیست؛ بلکه به دنبال این هستیم که اگر این واحدهای غیرمجاز واجد شرایط باشند و به استانداردهای لازم برسند، شناسنامه‌دار شوند و به صورت مجاز فعالیت خود را ادامه دهند.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان با تاکید بر اهمیت تبلیغات در حوزه گردشگری و معرفی ظرفیت‌ها در این عرصه گفت: باید بپذیریم که با نسل آلفا و زیر 15 سال روبه‌رو هستیم و برای نمایش و تبلیغ فضاهای گردشگری و جذب نسل جوان باید به فضاهای مجازی ورود کنیم. مشهد دارای سه میلیون جمعیت است که در کنار آن زائران نیز حضور دارند و با این پتانسیل، نباید هتل‌ها و اقامتگاه‌های ما جای خالی داشته باشند.

اثر مخرب واحدهای اقامتی غیرمجاز بر فعالیت اقامتگاه‌های بوم‌گردی‌

«محمدحسن حسین پور» رئیس جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی خراسان رضوی نیز در خصوص مشکلات این حوزه اظهار کرد: فعالیت بوم‌گردی‌ها اشتغال‌زایی مناسبی را برای اهالی روستا و مردم هر منطقه به همراه داشته و منجر به مهاجرت معکوس شده است و بسیاری از افراد ساکن روستا که قصد مهاجرت به شهر را داشتند، به واسطه‌این فرصت در روستا ماندند و مشغول به کار شدند.

وی با اشاره به چالش‌های پیش روی اقامتگاه‌های بوم‌گردی اظهار داشت: از مجموع 181 واحد بوم‌گردی در استان، 18 مورد در طرقبه و شاندیز فعال هستند. نکته اینکه از 181 عضو فعلی جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان، به دلیل مشکلات موجود، حدود 40 عضو تمایلی به تمدید پروانه ندارند.

حسین پور، مشکلات مرتبط با حوزه‌های مالیات، بیمه، تعرفه آب و برق و گاز، تامین آرد و… را از جمله چالش‌های عمده اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان خواند و افزود: فعالیت واحدهای غیرمجاز نیز مشکل عمده دیگری است که اقامتگاه‌ها را دچار چالش نموده است؛ هر واحد غیرمجازی که مشغول فعالیت است، به نوعی فعالیت واحد مجاز مجاور خود را دچار معضل می‌کند و از سوی دیگر، باعث از بین رفتن اعتبار واحدهای مجاز می‌شود. در سایر استان‌ها اقداماتی برای حل این مشکل صورت گرفته است که یکی از اقدامات، تجاری شدن هزینه‌های انرژی و… این واحدهاست؛ چراکه با افزایش ارقام، واحد مجبور به اخذ مجوز می‌شود یا از فعالیت به عنوان بوم‌گردی غیرمجاز صرف نظر می‌کند.

رئیس جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: با همکاری بیشتر میراث فرهنگی و تشکل‌های گردشگری، بخشی از مشکلات این حوزه کم خواهد شد.

برگزاری همایش کشوری اقامتگاه های بوم‌گردی در «ارگ رادکان»

«صادق کاظمیان»، عضو کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق مشهد نیز خاطرنشان کرد: اقامتگاه‌های بوم‌گردی مجموعه‌ای کامل و غنی است که نیاز به توجه و حمایت جدی تر وزارت میراث فرهنگی دارد و در داخل استان نیز باید در قالب یک زنجیره از بوم‌گردی‌ها حمایت گردد. اقامتگاه‌های بسیار خوبی در خراسان رضوی وجود دارد که از متوسط کیفیت سطح کشور در این حوزه بالاتر هستند؛ اما متاسفانه از ظرفیت موجود به خوبی استفاده نشده است.

وی ادامه داد: در حال حاضر، مشکل اصلی این حوزه فعالیت واحدهای غیرمجاز است که باعث شده تعریف خوبی از بوم‌گردی صورت نگیرد. در نهایت نیز به واسطه مشکلاتی که واحدهای غیرمجاز ایجاد می‌کنند، همه از دفاتر خدمات مسافرتی تا جامعه محلی و سیستم اجرایی، واحدهای بوم‌گردی را محکوم می‌کنند که با کمترین امکانات و بیشترین فشار در حال فعالیت هستند.

کاظمیان با بیان اینکه چندین رویداد در حوزه بوم‌گردی به منظور معرفی هر چه بیشتر این عرصه در استان پیش رو داریم، افزود: بر همین اساس، همایش کشوری بوم‌گردی در محل ارگ رادکان با همکاری کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی خراسان رضوی در روز چهارشنبه 17 مرداد برگزار خواهد شد.

لزوم برخورد با سایت‌ها و پلتفرم‌های غیرمجاز

«فرهاد قادرپناه»، مدیر اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی طرقبه و شاندیز نیز در خصوص فعالیت اقامتگاه‌های غیرمجاز تصریح کرد: سایت‌های غیرمجاز زیادی وجود دارد که واحدهایی را معرفی می‌کنند که با نام تقلبی بوم‌گردی، در حال فعالیتند و نیاز فوری است تا با این سایت‌ها که تبدیل به معضل شده‌اند، برخورد گردد. از نهادهای مرتبط و نظارت کننده می‌خواهیم تا پلتفرم‌های تبلیغاتی را رصد کرده و با گزارش واحدهای غیرمجاز، مانع فعالیت آن‌ها شوند.

«ابراهیم محرابی»، مدیر خانه‌مسافرهای خراسان رضوی نیز در این جلسه اظهار کرد: از سوی اتاق بازرگانی خراسان رضوی جلسات آموزشی رایگانی در حوزه‌های مختلف برای فعالان اقتصادی برگزار می‌شود که در بحث مالیات این جلسات در حال برگزاری است و واحدهای فعال در حوزه گردشگری و صنایع دستی می‌توانند با حضور در این برنامه‌ها، از اطلاعات عمومی و تخصصی در حوزه‌های گوناگون اقتصادی بهره‌مند شوند.

وی، اعمال تفاوت در هزینه آب و برق و گاز واحدهای بوم‌گردی غیرمجاز و نیز،اقدام از طریق اداره تعزیرات را دو راهکار برای مقابله با این واحدها دانست و افزود: اگر اداره تعزیرات، جریمه عدول از نرخ اجاره را برای واحدهای غیرمجاز افزایش دهد، در جلوگیری از فعالیت غیرمجاز در این حوزه اثرگذار خواهد بود.

وی به ارائه گزارشی از فعالیت کمیته طبیعت محور کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق مشهد پرداخت و گفت: یکی از پیشنهادات این کمیته، اجرای طرح پژوهشی با موضوع تعیین ظرفیت تحمل محیطی گردشگری در روستای کنگ است؛ در این مطالعه، تحمل ظرفیت محیط، رضایت مردم روستاها و رضایت گردشگران و نیز، رضایتمندی واحدهای بوم‌گردی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نیاز است در این حوزه‌ها، برنامه‌ریزی جامعی صورت گیرد تا هم پایداری زیست محیطی روستا و هم رضایت‌مندی سه جانبه را شاهد باشیم.

«حمیدرضا محمدیان» معاون مدیر کل هواپیمایی آسمان نیز در این جلسه اظهار کرد: برای رونق هر چه بیشتر اقامتگاه‎های بوم‌گردی نیاز است که در مبادی ورودی شهر، بروشورها و استندهای تبلیغاتی با هدف معرفی و آشنایی مسافران قرار گیرد. در آژانس‌های مسافرتی و هتل‌ها نیز می‌توان کانترهایی برای تورهای مختلف حتی یک روزه اختصاص داد. مجلات داخل پرواز نیز می توانند به معرفی اقامتگاه های بومگردی بپردازند و کتابچه های توریستی در نمایشگاه های بین‌المللی به توسعه بومگردی کشور کمک خواهد کرد.

«عبدالله احراری»، رئیس کمیته صنایع دستی کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی مشهد نیز در این جلسه تصریح کرد: صنایع دستی و گردشگری به نوعی مکمل یکدیگرند؛ اما متاسفانه در حال حاضر صادرات صنایع دستی ایران به صفر رسیده است و از وضعیت خوبی برخوردار نیست. اگر صادرات کالای همراه با مسافر نیز وجود نداشته باشد، دیگر هیچ اثری از این حوزه نخواهد ماند.

وی ادامه داد: در مجموع سه خراسان توانستیم 150 تولیدکننده حوزه صنایع دستی را فعال کنیم و شبکه سازی و برندسازی در این زمینه صورت گرفت. این تولیدکنندگان حدود 180 هزارنفر را در زیرمجموعه‌های خود مشغول به کار کردند. البته نکته مهمی که نباید فراموش شود این است که متاسفانه فروشگاه‌های کمی برای فروش صنایع دستی اصیل در استان وجود دارد و اگر مرکز فروش بزرگ و جامعی ایجاد شود، می‌تواند کمک بزرگی به رونق این حوزه باشد.

«غلامرضا عباس‌زاده»، نماینده دفتر خلاقیت و نوآوری شهرداری مشهد نیز در بخش پایانی این نشست گفت: این ظرفیت وجود دارد تا رفاهیات سفر برای کارکنان شهرداری، صرفا برای سفر به خارج از استان نباشد و به صورت کمک هزینه برای استفاده از اقامتگاه‌های بوم‌گردی داخل استان نیز پرداخت شود.

وی اضافه کرد: شهرداری از فضاهای مختلفی برخوردار است که حتی می توان برای ایجاد نمایشگاه دائمی صنایع دستی از آن ها استفاده کرد. در مجموع ظرفیت‌های بلااستفاده‌ای در شهر برای ارائه و فروش صنایع خلاق و صنایع دستی وجود دارد. همچنین، فرهنگسراهای زیادی در سطح شهر فعال است که می‌توانند برای آموزش و رونق حوزه صنایع دستی همکاری نمایند.