به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «علی اکبر لبافی»، رئیس این دبیرخانه اظهار کرد: در بیست و نهمین جلسه دبیرخانه شورای گفت‌وگو، موضوع کمبود مواد اولیه، نرخ واقعی شکر، افزایش قیمت چغندر و… مطرح شد و قرار است در این نشست، به جمع بندی این موانع و راهکاراندیشی در راستای رفع آنها و تجمیع این مباحث به منظور ارائه در شورای گفت‌وگوی استان بپردازیم.
افت ۳.۶ درصدی تولید قند در استان
غلامحسین ساربان، معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز در این نشست اظهار کرد: کارخانه‌های قند استان که با مشکلات متعددی مواجه اند، تا ۱۰ آبان ماه سال جاری ۲۸۰ هزار تن قند تولید کرده اند. این آمار در مقایسه با سال گذشته با افت ۳.۶ درصدی مواجه بوده که دلایل متعددی دارد.
وی با تاکید بر لزوم تشکیل شورای قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی با حضور تشکل‌های ذیربط و کشاورزان، ادامه داد: قیمت‌گذاری اغلب محصولات کشاورزی در حالت بلاتکلیف قرار دارد. قیمت محصول زعفران کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر، باوجود کمبود پسته در کشور، تمایل به خرید نیست و یکی از دلایل آن این است که تجار حاضر به خرید پسته نبوده و به موضوعاتی مثل نوسانات نرخ ارز اعتراض دارند.
ساربان با بیان اینکه قیمت پیشنهادی تولیدکننده متفاوت از دولت است، افزود: نرخ محصولات کشاورزی، باید متناسب با قیمت‌های جهانی آن باشد.
شاخص‌ترین مشکلات کارخانه های قند خراسان رضوی
احسان اله اژدری، مدیر عامل کارخانه قند تربت حیدریه نیز با اشاره به فعالیت ۷ کارخانه قند در استان، عنوان کرد: متاسفانه به دلیل کمبود آب، پایین بودن نرخ خرید چغندرقند، کاهش یافتن میزان کشت این محصول در استان، کاهش برداشت چغندر قند از مزارع و کمبود میزان نیاز کارخانه های قند به چغندر، شرایط خاصی ایجاد شده است. در حال حاضر چغندرقند با قیمت زیاد، از استان‌های غربی و شمال غرب کشور به استان ما ارسال می‌شود.
وی افزود: دولت در سال 1396 به کارخانه های قند اعلام کرد که شکر را با قیمت ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان در بازار عرضه کنند و خود، مابه‌التفاوت با قیمت واقعی آن را پرداخت خواهد کرد. بر همین اساس، مجموع مطالبات کارخانه‌های قند استان از سال ۹۶ تاکنون 52 میلیارد تومان بوده که پرداخت نشده است. عدم پرداخت این مطالبات، بالا رفتن هزینه‌های حامل‌های انرژی و تعمیرات آن و هزینه کارگران قراردادی و کارگران فصلی با توجه به افزایش نرخ دستمزدها، هزینه‌های سنگینی را برای کارخانه‌های قند ایجاد کرده است.
اژدی تصریح کرد: باتوجه به شرایط فعلی، دولت بر پایین نگه‌داشتن قیمت شکر تاکید دارد. افزایش هزینه‌های تولید، عدم امکان نوسازی صنعت قند با توجه به کمبود نقدینگی در کارخانه‌ها، عدم توزیع عادلانه شکرخام بین کارخانه‌ها با توجه به کمبود مواد اولیه، کاهش کشت چغندرقند، نداشتن مجوز واردات شکر خام و تعرفه بالای آن و مشکلات اعطای تسهیلات لازم برای خرید تجهیزات و مواد اولیه از سوی بانک‌ها از مهم‌ترین مشکلات کارخانه‌های قند استان است.
اژدری با اشاره به اینکه مطالبات کارخانه‌های قند خراسان قرار بود از محل یارانه شکر، پرداخت شود، خاطرنشان کرد: از سال ۹۶ پیگیر مطالبات خود از دولت هستیم؛ اما پاسخی دریافت نمی‌کنیم. شکر حتی به قیمت ۱۸ هزار تومان از کارخانه‌ها خریداری نمی‌شود. از سویی، قیمت شکر خام تصفیه شده در کشور، نرخ پایین‌تری از شکر تولید شده در کارخانه‌های ایرانی دارد. در جلساتی با مسئولان بانکی، برخی از دغدغه‌های خود را مطرح کردیم اما منابع بانکی قفل شده و بانک کشاورزی تاکنون یک ریال به ما پرداخت نکرده است. تصمیمات خلق الساعه برای توزیع منابع آزاردهنده است و سوال ما این است که منابع بانکی به کجا یا چه کسانی ارائه می‌شود؟
سود منفی کارخانه‌های قند خراسان در سال گذشته
سپس در ادامه، علی‌اکبر عابدینی، مدیرعامل کارخانه قند تربت جام با اشاره به ممنوعیت خرید و فروش بذر چغندر در بازار، اظهار کرد: کشاورز آزاد با فکر سود از کشت چغندر، بدون تجربه و تخصص کافی به سراغ کشت این محصول رفته و منابع آبی را بدون حد و مرز استفاده می‌کند؛ اما در زمان برداشت محصول بازدهی لازم را ندارد. عرضه و ارائه بذر مرغوب چغندر بایستی از طریق کارخانه‌های قند انجام گیرد. با این کار در بهینه‌سازی کشت کمک شایان توجهی خواهد شد.
وی در خصوص قیمت گذاری شکر نیز گفت: کارخانه‌های قند استان قیمت پیشنهادی مدنظر را از طریق انجمن ذیربط اعلام کردند؛ اما دولت از کارخانه‌های قند خرید حمایتی انجام می‌دهد و در زمان افزایش قیمت شکر، به کارخانه‌ها اجازه فروش با قیمت اصلی را نمی‌دهد.
عابدینی با بیان اینکه با ورشکسته شدن کارخانه‌های قند، کشاورز و دیگر صنایع وابسته به این محصول نیز ورشکسته خواهند شد، تصریح کرد: سال گذشته، جمع سود کارخانه‌های قند خراسان منفی 30 بوده است. تمامی صنایع از وضعیت فعلی ناراضی هستند. باید همانند حمایت از مصرف‌کنندگان، از صنعت نیز حمایت شود.
وی خاطرنشان کرد: بازدهی کشت چغندر در هکتار، بسیار پایین است. اگر کشت چغندر به‌درستی انجام گیرد، ظرفیت کشت این محصول دوبرابر افزایش پیدا خواهد کرد.
در ادامه این جلسه، جواد کدخدا مزرجی، کارشناس شورای هماهنگی بانک‌های خراسان رضوی با اشاره به اینکه به میزان تورم موجود در کشور، منابع بانکی افزایش پیدا نکرده است، بیان کرد: اغلب واحد‌های تولیدی در بازپرداخت تسهیلات بانکی خود دچار مشکلند. در گذشته برای تولید یک محصول تمامی صنایع درگیر از منابع بانکی استفاده می‌کردند؛ اما در حال حاضر تنها یک صنعت امکان دریافت منابع بانکی را دارد. با وجود رشد تورم، منابع بانکی افزایش نکرده است و صنایع کشاورزی بایستی وضعیت فعلی را درک کنند. همچنین در شرایط فعلی، می‌توان از مدل اوراق بانک به جای نقدینگی و منابع بانکی استفاده کرد.
کارخانه‌های قند، نیازمند منابع نقدی اند
اژدری، مدیر عامل کارخانه قند تربت حیدریه با بیان اینکه کشاورز چنین اوراقی را قبول ندارد و پول نقد از کارخانه‌ها طلب می‌کند، خاطرنشان کرد: کارخانه‌های قند نیازمند منابع نقدی هستند. در سال گذشته یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن قند در کشور تولید شد؛ اما میزان مورد نیاز ۲ میلیون تن بود.
وی ادامه داد: با کاهش شیوع کرونا، صادرات محصولات کارخانه‌های قند خراسان به آسیای میانه آغاز شده؛ اما قوانین دست و پاگیر و تغییر نرخ ارز، سبب بروز برخی از مشکلات و عدم تمایل تجار به صادرات شده است. از سویی، شکر خام توسط اشخاصی خاص، از کشورهای همسایه وارد می‌شود و آن را برای تصفیه به کارخانه‌های ایرانی می‌دهند و شکر تصفیه شده با نام و مارک ایرانی و کمتر از قیمت بازار عرضه می گردد.
عابدینی، مدیر عامل کارخانه قند تربت جام نیز تاکید کرد: اگر به کارخانه‌های قند اجازه واردات شکر خام داده می شد، نیازی به منابع بانکی نبود. کارخانه‌ها شکر را تولید می‌کنند و نمی‌توانند با قیمت شکر وارداتی رقابت کنند. اگر برنامه‌ریزی به درستی انجام گیرد، مشکلات موجود در زمینه تولید، عرضه محصولات و واردات رفع خواهد شد.
در ادامه قاسم کیومرثی، رئیس اداره فلزی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گفت: عوامل مختلفی در قیمت‌گذاری یک محصول نقش دارد. نظام تعرفه تعادل بین مصرف کننده و تولید کننده را ایجاد خواهد کرد و کشت فراسرزمینی نیز از پیشنهاداتی است که می‌توان برای حل این موضوع مد نظر قرار داد.
پیشنهاد وضع تعرفه‌های ورود شکر خام برای حفظ رقابت پذیری تولیدات شکر داخلی
در بخش پایانی این جلسه، لبافی، رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی استان، در جمع بندی مباحث مطروحه در این نشست گفت: اصلاح قیمت فروش شکر، طبق درخواست انجمن صنفی مطرح است
وی افزود: توجه به قیمت‌های تصفیه و تبدیل شکر خام به شکر سفید، نرخ تصفیه از طرف دولت ۵۵۰ تومان اعلام شده؛ ولی انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر طی نامه خرداد ماه امسال، بر اساس محاسبات صورت گرفته، مبلغ ۱۰۸۶۲ ریال را پیشنهاد نموده است.
لبافی از اصلاح قیمت‌گذاری چغندر قند و رقابت پذیر نمودن قیمت آن در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی به جهت حفظ سطح زیر کشت و توجه به وضع تعرفه‌های ورود شکر خام برای حفظ رقابت پذیری تولیدات شکر داخلی و ممانعت از ورود شکر خام بیش از نیاز کشور به عنوان برخی دیگر از راهکارهای حل مشکلات کارخانه های قند استان نام برد و خاطرنشان کرد: متاسفانه در سال جاری حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن شکر خام وارد کشور شده یا در حال ورود است.
وی به پیگیری پرداخت مطالبات کارخانه‌های قند و شکر از دولت به عنوان یکی از پیشنهادها اشاره و ابراز کرد: پیگیری مطالبات معوقه کارخانه های قند استان از وزارت جهاد کشاورزی به مبلغ 52میلیارد تومان نیز از پیشنهادهای این نشست بود.
رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی استان بر لزوم توجه به توزیع عادلانه شکر خام در بین کارخانه‌های قند و شکر کشور و جبران بخشی از کمبود چغندر با شکر خام برای کارخانه‌های قند استان خراسان به جهت حفظ سطح اشتغال تاکید کرد.
وی گفت: با توجه به اینکه صادرات شكر ممنوع است، تعیین قیمت سوخت گاز می‌بایستی برای صنایع قند و شکر اصلاح و کاهش پیدا کند. همچنین، عدم پرداخت تسهیلات بانکی در سال جاری باعث کمبود نقدینگی کارخانه‌های استان شده است.
توجیه اقتصادی کشت چغندر
لبافی یادآور شد: تاکید مسئولان بر عدم کشت چغندر قند به دلیل مصرف بالای آن است، حال آنکه بیش از نیمی از چغندر تولید شده به عنوان علوفه برای تامین غذای دام به صورت برگ سبز گیاه و یک چهارم به صورت علوفه خشک مورد استفاده قرار می‌گیرد و این محصول نقش مهمی در تامین خوراک دام دارد. همچنین، ملاس تولیدی، تامین کننده خوراک کارخانه‌های خمیرمایه و الکل است. کشت چغندر نقش اصلاحی در الگوی کشت سایر محصولات کشاورزی دارد و با بهینه‌سازی مصرف آب و افزایش راندمان در هکتار کاملا توجیه‌پذیر است. با توجه به کمبود چغندر استان و اینکه کارخانه های قند داخل استان مجبور به تامین بخشی از چغندر از استان‌های غربی هستند و هزینه خرید مواد اولیه در حال افزایش است، پیشنهاد تعیین نرخ منطقه‌ای برای شکر و افزایش آن برای استان خراسان مطرح می‌گردد.
به گفته وی، اصلاح قراردادهای یک طرفه بازرگانی دولتی (GTC) در مورد تصفیه شکر خام، از دیگر پیشنهادهاست. علاوه بر قیمت کم تصفیه شکر، پرداخت‌ها به‌موقع نبوده، وثائق و متن یک‌طرفه قراردادها و نوع بسته‌بندی که کیسه بسیار گرانی را ملزم به تهیه می‌نماید و نیز، تحویل محصول به صورت ویژه که هزینه زیادی برای کارخانه‌ها به دنبال دارد، از جمله مشکلات کارخانه های قند استان است.
لبافی اذعان داشت: با توجه به اشتغال بیش از ۵۰ هزار نفر در صنعت قند کشور به صورت مستقیم و تامین کالای استراتژیک شکر، هرگونه بی‌توجهی به این صنعت در کشور و استان خراسان علاوه بر کاهش سطح اشتغال باعث وابستگی بیشتر به واردات شکر خواهد شد.
