یخ تجارت خارجی استان باز شد؟

هنوز عقب‌تر از سال گذشته
داده‌های گمرکات کشور نشان می‌دهد؛ حجم کل صادرات استان در هشت ماه امسال به 821 میلیون دلار رسیده است درحالی‌ که در مدت مشابه سال گذشته حدود 907 میلیون دلار بوده که نشان‌دهنده کاهش 86 میلیون دلاری صادرات استان در این مدت است و دلیل عمده آن کاهش صادرات به کشور افغانستان به‌عنوان شریک اول تجاری استان است. به لحاظ حجم صادرات نیز در هشت ماه امسال یک‌ میلیون و 390 تن کالا از مبدأ گمرکات استان به کشورهای مقصد صادرشده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش 22 درصدی را نشان می‌دهد.

رشد 53 درصدی واردات
در خصوص وضعیت واردات کالا به استان در هشت ماه امسال داده‌های گمرک کشور نشان می‌دهد در این مدت بیش از 188 هزار تن کالا به ارزش بیش از 417 میلیون دلار در گمرکات استان ثبت‌ شده درحالی‌ که در مدت مشابه سال گذشته 123 هزار تن کالا به ارزش 334 میلیون دلار وارد استان شده است که این داده‌ها نشان می‌دهد به لحاظ ارزش دلاری شاهد رشد 25 درصدی و به لحاظ تناژی شاهد رشد 53 درصدی در واردات کالا به استان بودیم که این یعنی به رغم این که در صادرات هنوز عقب‌تر از سال گذشته هستیم، اما در حوزه واردات کالا رشد قابل‌توجهی داشتیم.
تغییر مهم در نسبت واردات به صادرات
داده‌ها نشان می‌دهد تراز تجاری استان در هشت ماه امسال مثبت 404 میلیون دلار است درحالی‌ که در هشت ماه سال گذشته تراز تجاری استان مثبت 573 میلیون دلار بود. به این ترتیب تراز تجاری استان حدود 170 میلیون دلار عقب‌تر از سال گذشته است که دلیل عمده آن علاوه بر کاهش صادرات به ویژه صادرات به افغانستان رشد قابل‌توجه واردات به استان است که باعث شده است تراز تجاری استان کمتر باشد. اما قابل ‌تأمل آن که نسبت واردات به صادرات استان در هشت ماه سال گذشته 30 درصد بوده که در هشت ماه امسال به 50 درصد رسیده و این مسئله بیانگر رشد واردات کالا به استان است.

رشد 45 درصد صادرات در آبان نسبت به شهریور
آن چه در تغییرات وضعیت تجارت خارجی استان امیدبخش است، بهبود وضعیت صادرات استان در دو ماه گذشته است. به طوری که حجم صادرات استان از حدود 102 میلیون دلار در شهریور به 114 میلیون دلار در مهر و 146 میلیون دلار در آبان افزایش پیدا کرده یعنی در آبان حجم صادرات استان 45 درصد به لحاظ ارزش دلاری نسبت به شهریور رشد داشته است. به لحاظ حجم صادرات نیز از 180هزار تن در شهریور به بیش از 200 هزار تن در آبان رسیدیم که این تغییر، مثبت ارزیابی می‌شود. اگرچه صادرات به کشور افغانستان در آبان نسبت به مهرافزایش داشته، اما این افزایش در حالت کلی نسبت به هشت ماه گذشته تغییری نداشته است و همچنان حجم صادرات به افغانستان در مقایسه با سال گذشته پایین است. آن چه مثبت ارزیابی می‌شود سیر صعودی تجارت با کشورهای آسیای مرکزی است که در آبان حجم صادرات استان به مجموع کشورهای CIS به حدود 46 میلیون دلار رسیده که از صادرات به کشور افغانستان پیشی گرفته است.البته رشد در صادرات محصولات فصلی مانند خشکبار و زعفران نیز در این موضوع بی‌تأثیر نبوده است.

سهم عمده کشاورزی در صادرات استان

بررسی جزئیات کالاهای صادراتی استان درهشت ماه امسال نشان می‌دهد حدود 240 میلیون دلار از مجموع صادرات استان در این مدت مربوط به کالاها و محصولات زیرمجموعه حوزه کشاورزی و دامداری است که شامل میوه‌، زعفران، انواع سیفی ، لبنیات مواد گوشتی و خشکبار است.

پتروشیمی‌ها در رتبه بعد
علاوه بر این صادرات محصولات و تولیدات حوزه پتروشیمی، پلیمر و پلاستیک نیز در هشت ماه امسال بیش از 110 میلیون دلار بوده که سهم عمده‌ای از صادرات استان را به خود اختصاص داده است. مصنوعات فلزی نیز در این مدت با بیش از 100 میلیون دلار سهم عمده دیگر را در صادرات استان داشته ‌است. درنهایت صادرات مواد معدنی سهم بعدی را در صادرات استان دارد که بدین لحاظ می‌توان اذعان کرد استان در مسیر مدیریت و جلوگیری از صادرات مواد خام معدنی قرارگرفته است.

صدرنشینی محصولات کشاورزی در واردات
بررسی کالاهای وارداتی به استان در هشت ماه امسال نشان می‌دهد بخش عمده واردات استان در این مدت مربوط به محصولات کشاورزی و مواد خام مانند پنبه، ابریشم، برنج، حبوبات ، موز و امثال آن بوده و حدود 180 میلیون دلار از مجموع واردات استان را به خود اختصاص داده است.

گوشی تلفن همراه همچنان بی‌رقیب

اما به‌ صورت خاص می‌توان گفت شاخص‌ترین کالای وارداتی استان در هشت ماه امسال گوشی تلفن همراه بوده که در این مدت حدود 96 میلیون دلار از ارز کشور صرف واردات گوشی تلفن همراه به استان شده و گران‌ترین محموله‌های وارداتی استان را در این مدت به خود اختصاص داده است. مبدأ اصلی واردات گوشی همراه به استان در این مدت کشور امارات متحده عربی بود. شاید به همین دلیل است که این کشور اصلی‌ترین مبدأ واردات کالا به استان با رقم بیش از 143 میلیون دلار بوده است.
واردات مواد شیمیایی با بیش از 40 میلیون دلار، نخ و پارچه با حدود 30 میلیون دلار، ماشین‌آلات با بیش از 26 میلیون دلار و واردات قطعات الکترونیک با 18 میلیون دلار رتبه‌های بعدی عمده کالاهای وارداتی استان در هشت ماه امسال را به خود اختصاص داده‌اند.
شایان ذکر است که بخش عمده واردات 34 میلیون دلاری استان از کشور چین مربوط به ماشین‌آلات و قطعات صنعتی بوده است و کشور ترکیه با سهم 42 میلیون دلاری نقش مهمی در تأمین کالاهای وارداتی استان ایفا می‌کند.

افزایش 300 دلاری ارزش تناژی صادرات ناشی از تغییرات نرخ ارز و…
یکی از شاخص های مهم دیگر در ارزیابی تجارت خارجی ،ارزش کالاهای صادراتی و وارداتی است. این که ارزش هر کیلو یا تن کالای وارداتی و صادراتی برای استان چه میزان بوده است مهم است ،زیرا به نوعی بیانگر حرکت استان به سمت صادرات کالاهای دارای ارزش افزوده بالاست. ضرب و تقسیم داده های گمرک نشان می دهد ارزش هر تن کالای صادراتی استان در فروردین امسال تنها 446 دلار بوده و این ارزش طی ماه های گذشته سیر صعودی داشته به طوری که در آبان ارزش هر تن کالای صادراتی استان به بیش از 723 دلار رسیده است که بیانگر جهش حدود 300 دلاری ارزش تناژی کالاهای صادراتی استان است. اگرچه بخش عمده این افزایش ارزش ناشی از تغییرات نرخ ارز طی ماه های گذشته است، اما باید توجه داشت به هر حال افزایش قیمت تناژی کالاهای صادراتی استان آورده ارزش افزوده بیشتری را نصیب استان خواهد کرد.

کاهش ارزش تناژی کالاهای وارداتی استان
در مقابل ارزش کالاهای وارداتی چندین برابر ارزش کالاهای صادراتی استان بوده است و این مسئله در چندین دهه گذشته به همین منوال بوده، زیرا بخش عمده کالاهای وارداتی استان مواد معدنی، آهن آلات و محصولات کشاورزی و در مقابل عمده واردات استان مواد شیمیایی و کالاهای الکترونیکی بوده که به لحاظ وزنی سبک‌تر هستند ولی به لحاظ ارزشی قیمت بالاتری نسبت به کالاهای صادراتی دارند. با این حال ارزش هر تن کالای وارداتی استان در فروردین امسال معادل 2688 دلار بود که در آبان این رقم به کمتر از 2 هزار دلار تنزل پیدا کرد که دلیل عمده آن را می‌توان در افزایش واردات محصولات خام و کشاورزی و افزایش حجم واردات ماشین‌آلات سنگین‌ وزن دانست.