رشد کم‌سابقه اقتصاد قرقیزستان و اهمیت آن برای شرکای منطقه‌ای

عامل کلیدی این رشد، جهش صادرات طلا، افزایش درآمدهای ترانزیتی، توسعه ساخت‌وساز، رشد تجارت خارجی و بهره‌گیری از موقعیت ژئوپلیتیک ممتاز قرقیزستان بوده است؛ کشوری که اکنون به‌عنوان یکی از دروازه‌های مهم ورود به اتحادیه اقتصادی اوراسیا(EAEU) شناخته می‌شود.

*چرا قرقیزستان مقصدی مهم برای خراسان رضوی است؟

۱. موقعیت راهبردی در کریدورهای ترانزیتی

قرقیزستان در شاهراه چین – آسیای مرکزی – روسیه – اروپا قرار گرفته و از سوی دیگر، خراسان رضوی نیز نقطه اتصال دو کریدور مهم شرق–غرب و شمال–جنوب است.

این هم‌پوشانی، فرصتی بی‌بدیل ایجاد می‌کند:

• اتصال ترانزیتی چین به خلیج فارس از مسیر سرخس – مشهد – بندرعباس
• امکان توسعه مسیرهای صادراتی تازه برای ایران
• استفاده از ظرفیت صادرات مجدد از طریق اعضای EAEU

به بیان دیگر، خراسان رضوی و قرقیزستان حلقه‌های مکمل یک زنجیره ترانزیتی بزرگ هستند.

۲. ساختار اقتصادی مکمل ایران و قرقیزستان

ساختار اقتصادی این دو کشور رقابتی نیست، بلکه مکمل یکدیگر است.

قرقیزستان با صادرات طلا، پنبه، محصولات کشاورزی و دامپروری شناخته می‌شود و در مقابل، واردکننده تجهیزات صنعتی، ماشین‌آلات، محصولات شیمیایی، مصالح ساختمانی، مواد غذایی، دارو، فرآورده‌های نفتی و… است؛ حوزه‌هایی که ایران و به‌ویژه صنایع و شرکت‌های خراسان رضوی در آن مزیت دارند.

۳. وابستگی شدید قرقیزستان به واردات و نیاز گسترده به تنوع‌بخشی تجاری

قرقیزستان سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار واردات دارد و در بسیاری از بخش‌ها (از ماشین‌آلات تا مواد غذایی) وابسته به واردات خارجی است.

این مسئله، فرصتی قابل‌توجه برای صادرکنندگان ایرانی و به‌ویژه بخش خصوصی خراسان رضوی ایجاد می‌کند.

۴. عضویت قرقیزستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا  (EAEU)

این عضویت مزایایی اساسی برای ایران دارد:

• مسیر ورود کالاهای ایرانی به بازار ۱۸۰ میلیون نفری اوراسیا
• امکان صادرات مجدد کالاهای ایرانی از طریق قرقیزستان
• دسترسی کاهش‌یافته به تعرفه‌ها و الزامات گمرکی
• بسترسازی برای سرمایه‌گذاری مشترک و استقرار شرکت‌های ایرانی

۵. ثبات اقتصادی، جهش فناوری مالی و اصلاحات ساختاری

قرقیزستان طی سه سال گذشته، پرداخت‌های مالی دیجیتال را گسترش داده، سیستم‌های نوین بانکی و رمزارزی را راه‌اندازی کرده و مقررات جذب سرمایه خارجی را تسهیل نموده است.

به گفته وزیر سرمایه‌گذاری این کشور، سیستم تازه مبتنی بر استیبل‌کوین با پشتوانه طلا یکی از ابزارهای جدید برای دور زدن محدودیت‌های مالی و تسهیل پرداخت‌های بین‌المللی است.

این تحولات، فضای جدید و مطمئنی برای سرمایه‌گذاران و صادرکنندگان ایرانی فراهم می‌کند.

*چرا سفر هیات خراسان رضوی به قرقیزستان یک ضرورت بود؟

۱. ضرورت بازتعریف مسیرهای تازه تجاری در آسیای مرکزی

با توجه به تحولات ژئوپلیتیک منطقه، تجارت ایران با آسیای مرکزی نیازمند راه‌های امن‌تر، کوتاه‌تر و کم‌هزینه‌تر است. قرقیزستان با موقعیت جغرافیایی ویژه خود، یکی از کلیدهای این معادله به شمار می‌رود.

۲. نقش خراسان رضوی به عنوان کانون تعاملات اقتصادی ایران با شرق

خراسان رضوی، با توجه به جایگاه ژئوپولتیک خود، داشتن مناطق آزاد و ویژه توانمند و برخورداری از ۶ هزار واحد صنعتی و ظرفیت‌های معدنی و اقتصادی شاخص دیگری، قطب اقتصاد شرق ایران است.

این استان، دروازه تجارت ایران با آسیای مرکزی است؛ لذا حضور میدانی مسئولان و فعالان اقتصادی در قرقیزستان، لازمه گسترش تعاملات راهبردی بود.

۳. نیاز قرقیزستان به تامین بلندمدت کالاهای اساسی

قرقیزستان در بخش‌های متعدد از جمله؛ مواد غذایی، مصالح ساختمانی، دارو، تجهیزات صنعتی، محصولات پتروشیمی به واردات پایدار نیاز دارد؛ نیازهایی که بسیاری از آن‌ها توسط صنایع خراسان رضوی قابل تامین است.

۴. فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترک

زمینه‌های جذاب سرمایه‌گذاری متقابل در حوزه های معدن و صنایع معدنی، نیروگاه و انرژی، کشاورزی و دامپروری صنعتی، بسته‌بندی و صنایع غذایی، ساخت‌وساز و توسعه شهری، داروسازی و تجهیزات پزشکی، لجستیک و حمل‌ونقل برای بخش خصوصی دو کشور فراهم است.

قرقیزستان معافیت‌های مالیاتی، امکان مالکیت کامل خارجی و شرایط ویژه‌ای برای ثبت شرکت‌ها در مناطق آزاد خود فراهم کرده است و خراسان رضوی نیز پروژه‌های اقتصادی بزرگی دارد که متناسب با نیاز بازار قرقیزستان، می‌توان برای آن طرح‌های سرمایه‌گذاری تعریف و اجرایی نمود.

۵. ضرورت حضور فعال‌تر ایران در حوزه نفوذ چین و روسیه

در شرایطی که چین حضور اقتصادی پررنگی در قرقیزستان دارد و روسیه شریک سنتی و اصلی این کشور است، ایران برای تثبیت جایگاه منطقه‌ای خود نیازمند کنش‌گری فعال و حضور میدانی در اقتصاد قرقیزستان است.

سفر هیات خراسان رضوی، در چنین بستری، اقدامی موثر و ضروری بود.

در خاتمه باید تاکید کرد؛ قرقیزستان یکی از فرصت ‌های جدید خراسان رضوی در آسیای مرکزی به شمار می‌آید.

تحلیل داده‌های اقتصادی، ظرفیت‌های ژئوپلیتیک و ساختار تجارت خارجی قرقیزستان نشان می‌دهد که بازار قرقیزستان برای ایران یک فرصت بالقوه و بلااستفاده مانده است.

در حال حاضر به نظر می‌رسد که خراسان رضوی در خط مقدم توسعه روابط اقتصادی ایران با آسیای مرکزی قرار دارد و این سفر می‌تواند نقطه عطفی برای توسعه همکاری‌های تجاری، اقتصادی و سرمایه‌گذاری در منطقه باشد.