به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، محمدحسین روشنک، رئیس این کمیسیون در ابتدای نشست اظهار کرد: در سال ۱۳۹۷ و هم‌زمان با مطرح‌شدن موضوع ارز ۴۲۰۰ تومانی، ما در کمیسیون تجارت بارها اعلام کردیم که این، کار اشتباهی است. این غلط است که ارز حاصل از صادرات پسته، زعفران، گیاهان دارویی و کشاورزی با نرخ ۴۲۰۰ تومان به دولت داده شود و دولت آن ارز را برای واردات کالاهایی از جمله خاک خواب گربه اختصاص دهد.
وی افزود: در آن تصمیم‌گیری هیچ مشورتی با اتاق و تشکلی از بخش خصوصی صورت نگرفته بود. حال سؤال ما این است که ارز ۴۲۰۰ تومانی را کدام بخش خصوصی اخذ کرده است؟ ضمن اینکه از دولت سیزدهم هم بابت مشورت نگرفتن از بخش خصوصی، گلایه‌مندیم.
روشنک ادامه داد: از روزی که یک گشایش اعتبار صورت گیرد تا زمان واردات کالا، ۳ تا ۶ ماه زمان می‌برد. حال سؤال این است که محصول وارداتی ناشی از ارز ۴۲۰۰ تومانی که تا اسفند پارسال تخصیص‌یافته، اکنون کجاست که به‌یک‌باره شاهد این افزایش قیمت‌ها هستیم؟
وی افزود: گله‌مندی ما این است که چرا بخش خصوصی در تصمیمات به کار گرفته نمی‌شود و از نظرات این بخش بهره نمی‌گیرند؟ امروز با تصمیمی که اخذشده، بخش خصوصی حق واردکردن کالای اساسی را ندارد. اما مسئولان فراموش کرده‌اند که اگر بازرگان و تاجر نباشد، تجارت کشور زمین‌گیر می‌شود و کمبود کالا در آینده به شکل خطرناکی نمود می‌یابد.
رئیس کمیسیون تجارت اتاق مشهد تصریح کرد: بخش خصوصی واقعی از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی خشنود است؛ اما معتقدیم که ایرادهای این تصمیم باید رفع می‌گردید.
وی با اشاره به لغو معافیت ورودی ماشین‌آلات تولیدی در قانون بودجه ۱۴۰۱ نیز ابراز کرد: این قوانین و قوانینی چون ممنوعیت ورود کامیون به ایران را برنمی‌تابیم. کامیون وسیله صادرات است و چرا با سنگ‌اندازی‌ها، هزینه خرید کامیون در ایران دو تا سه برابر ترکیه و افغانستان تمام می‌شود؟
روشنک اذعان کرد: دریافت عوارض از صادرات کالاهای کشاورزی هم از تصمیماتی است که بدون نظرخواهی از بخش خصوصی اخذشده و درنهایت به ضرر کشاورزان تمام می‌شود.
رئیس کمیسیون تجارت اتاق مشهد ابراز کرد: ما با افت شدید صادرات مواجه خواهیم شد؛ زیرا تا پیش‌ازاین، برخی کالاهای صادراتی از یارانه‌هایی برخوردار می‌شدند؛ اما اکنون با آزادسازی نرخ ارز، قیمت کالاها به حدی افزایش‌یافته که توان صادرات و رقابت در بازارهای جهانی را نخواهیم داشت. اغلب کالاهای صادراتی ما صنعتی نیست و نهایتاً کالاهای صنایع تبدیلی‌اند و با این وضعیت آزادسازی نرخ ارز، خودبه‌خود شاهد کاهش صادرات خواهیم بود.
پیش‌بینی افت شدید صادرات با افزایش هزینه‌های این بخش
سپس تریبون در اختیار هادی نبی زاده، رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان (شعبه خراسان رضوی) قرار گرفت. او گفت: امروز تعرفه‌های گمرکی بین ۲ تا ۶ برابر افزایش‌یافته است. در حوزه حمل‌ونقل هم هزینه حمل جاده‌ای کالا از بندر تا مشهد حدود ۳۰میلیون تومان تمام می‌شود. با این وضعیت چگونه می‌توان به صادرات اقدام کرد؟ در این وضعیت نمی‌توانیم با کشوری چون ترکیه رقابت کنیم. در این وضعیت، صادرات افت شدیدی خواهد داشت و به خاطر رانت و رانت بازی، جامعه هزینه سنگینی را متحمل خواهد شد.
تأثیر عوارض ۳۸درصدی صادرات زعفران به چین و هند بر میزان صادرات این محصول
غلامرضا میری، رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران استان نیز اظهار کرد: صادرات زعفران ما در دی‌ماه سال گذشته ۵۸درصد، در بهمن ۳۳درصد، در اسفند ۳۸درصد و در فروردین ۶۰درصد کاهش داشته است؛ اما کسی دلیل این کاهش چشمگیر را از صادرکننده نمی‌پرسد.
وی افزود: صادرکننده زعفران در هنگام تسویه تعهد ارزی، با توجه به وضع عوارض صادرات آب مجازی باید رقمی را بپردازد. در این وضعیت موقعیت خوبی برای قاچاقچی به وجود آمده و او به دلیل نپرداختن این عوارض، زعفران را با ۱۰ تا ۱۵درصد زیر قیمت، صادر می‌کند.
میری تصریح کرد: عوارض ۳۸درصدی صادرات ما به چین و هندوستان هم صادرات زعفران را با چالش مواجه کرده است و در این وضعیت، افغانستان زعفران را به این کشورها صادر می‌کند. از طرفی، به برخی کشورها نمی‌توانیم صادرات کنیم و هزینه‌های حمل نیز هنگفت است و همه این مسائل، ما را در حفظ بازارها دچار ضعف کرده است.
افزایش ۴۴درصدی صادرات ریلی از مرز سرخس در سال ۱۴۰۰
در ادامه این نشست، تریبون در اختیار مصطفی نصیری ورگ، مدیرکل راه‌آهن خراسان قرار گرفت. او در تشریح عملکرد صادرات ریلی استان اظهار کرد: در سال ۱۴۰۰، با یک‌میلیون و ۱۰۸ هزار تن صادرات از مرز ریلی سرخس، رکورد جدیدی ثبت شد که نسبت به سال ۱۳۹۹، ۴۴درصد افزایش داشتیم. از این مقدار، یک‌میلیون و ۲۴هزار تن صادرات از استان خراسان رضوی بوده است.
وی افزود: ۹۲۵۰ دستگاه واگن امدادی از مرز سرخس در سال گذشته وارد کشورمان شده که در این زمینه ۱۶درصد افزایش داشتیم و از این مقدار، ۸۸درصد واگن‌ها به استان ما تخصیص‌یافته است.
مدیرکل راه‌آهن خراسان افزود: ایستگاه شهید مطهری در میان ایستگاه‌های راه‌آهن استان، با ۶۲۷هزار تن، معادل ۵۷درصد سهم صادرات را داشته است.
وی در تشریح بیشترین محصولات صادراتی استان گفت: بیشترین صادرات مربوط به سیمان با ۳۶۵ هزار تن، مواد صنعتی با ۱۳۲هزار تن و مصالح ساختمانی با ۱۴۰هزار تن بوده است. در میان کشورهای مقصد صادراتی نیز ترکمنستان و ازبکستان هرکدام سهمی ۳۸درصدی داشته‌اند.
نصیری گفت: از ابتدای سال جاری تا تاریخ ۲۸ اردیبهشت‌ماه، ۱۳۳هزار تن صادرات از مرز سرخس صورت گرفته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۰درصد کاهش را شاهد هستیم. از این میزان، ۱۲۳هزار تن مربوط به صادرات از استان خراسان رضوی بوده و ۳۹درصد کاهش داشته‌ایم. در سال جاری نیز ترکمنستان و ازبکستان به ترتیب، ۵۶ و ۲۷درصد سهم از صادرات ریلی ما داشته‌اند.
وی تأکید کرد: در سال ۱۴۰۰ به‌طور متوسط به ازای هر ۹ واگن واگذارشده تحت بارگیری، یک واگن بارگیری شده است. در سال ۱۴۰۱، این عدد به ۲۱ واگن رسیده است. یعنی به ازای هر ۲۱ واگن، یک واگن بارگیری شده است.
نصیری تصریح کرد: هم‌اکنون ۴۰۰ واگن در انتظار بارگیری صادراتی در استان داریم.
وی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون در حال مکاتباتی با ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان هستیم تا اگر واگن امداد دارند، آن را به ایران ارسال کنند؛ اما نکته این است که تعداد واگن‌های امداد کم است. حتی بارهای ترانزیتی از ترکمنستان مربوط به بخش خصوصی است و در واگن‌های امدادی نیست. نکته‌ای که هم‌اکنون در خصوص بارگیری‌ها باید رعایت شود این است که شرکت صاحب بار باید واگن را بیاورد و بارنامه نیز به نام همان شرکت باشد.
نصیری خاطرنشان کرد: در سال گذشته ۹ برابر تقاضا، عرضه واگن صورت گرفته است. امروز هم مشکلی در عرضه واگن نداریم. کرایه واگن نیز در سامانه مشخص است و نرخ اعلام می‌گردد. تقاضای ما از صادرکنندگان این است که تقاضای اخذ واگن را با هماهنگی راه‌آهن انجام دهند تا کار به‌صورت مدیریت‌شده انجام گردد.
لزوم تدوین نقشه راه برای توسعه صادرات و بازارهای هدف
محمدعلی امیر فخریان، رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت استان نیز اظهار کرد: در خصوص عوارض صادرات آب مجازی برای محصول زعفران پیگیر هستیم تا تصمیماتی اخذ شود و از آسیب به صادرات این محصول جلوگیری گردد؛ لذا نیازمند هم‌افزایی بخش خصوصی در این پیگیری‌ها هستیم.
وی افزود: لازم است نقشه راهی برای توسعه صادرات و توسعه بازارهای هدف داشته باشیم. بر این اساس، باید مطالبات خود را در سطح روسای جمهور با توجه به سفر رئیس‌جمهور تاجیکستان به کشورمان تهیه نماییم.
امیر فخریان در خصوص آمارهای صادراتی استان نیز اذعان کرد: صادرات استان ما در فروردین‌ماه کاهش داشته و این در حالی است که مجموع صادرات کشور در این مقطع، رشد داشته است. یکی از دلایل مهم این کاهش در استان ما، مسئله جنگ روسیه و اوکراین و تأثیر آن در بازار کشورهای آسیای میانه بوده است. بر همین اساس، در کشورهای آسیای میانه به‌جز تاجیکستان، کاهش صادرات داشته‌ایم. در صادرات به ازبکستان ۷۴درصد، قزاقستان ۴۹ درصد و قرقیزستان ۷۷درصد کاهش داشته‌ایم.
وی ادامه داد: البته صادرات ما به عراق، سوریه و اسپانیا و هلند، افزایش‌یافته است. بنابراین، دلیل اصلی کاهش صادرات استان ما، کاهش صادرات به آسیای میانه بوده و به تصمیمات دولت مرتبط نبوده است.
امیر فخریان در حوزه واگن نیز گفت: پیشنهاد ما این است که موضوع تخفیف یا اخذ هزینه‌های کرایه واگن به‌صورت ریال مدنظر قرار گیرد. این کار به‌طور آزمایشی انجام شود و درصورتی‌که نتیجه لازم به دست آمد، آن را دائمی کنیم.
نصیری، مدیرکل راه‌آهن خراسان در پاسخ اظهار کرد: هزینه‌ها و کرایه‌ها بر اساس فرانک است چون حمل‌ونقل بین‌المللی صورت می‌گیرد. اما می‌توان مبالغ را به نرخ بارنامه روز به‌صورت ریالی پرداخت نمود.
تأکید بر کاهش کرایه واگن صادراتی
روشنک، رئیس کمیسیون تجارت اتاق مشهد نیز گفت: اکنون‌که کمبودی در زمینه‌ی واگن صادراتی نداریم و ۲۵۰ تا ۳۰۰ واگن منتظر بار هستند، دلیلی ندارد که ارقام زیادی بابت کرایه واگن اخذ گردد. آن ارقام مربوط به زمان کمبود واگن بود و الان که کمبودی درزمینهٔ واگن نداریم، این ارقام منطقی نیست و اگر اعلام شود که ۳۰۰ واگن در انتظارند، خودبه‌خود نرخ کرایه کاهش می‌یابد.
وی تصریح کرد: در این شرایط، راه‌آهن باید منعطف باشد و در خصوص واگن‌های مربوط به خود، این موضوع را مدنظر قرار دهد. در این شرایط دشوار که درگذر از بحران هستیم، به اعمال تخفیف‌ها نیازمندیم.
مرتضی قندچی، رئیس اتحادیه کارگزاران امور گمرکی استان نیز در ادامه این نشست، اظهار کرد: به‌جز حوزه ریلی، در سایر حوزه‌های حمل‌ونقلی هم کاهش صادرات داشته‌ایم. به نظر می‌رسد اگر تعامل با بخش خصوصی و استفاده از نظرات این بخش مدنظر مسئولان قرار گیرد، بخش زیادی از مشکلات را می‌توان مرتفع نمود.
جواد نیشابوری، نماینده خانه صمت استان نیز گفت: افزایش قیمت مواد اولیه، حقوق و دستمزد و نرخ انرژی، شرایط تولید را بسیار سخت کرده و از طرفی، کالای تولیدی را صادر می‌کنیم و ارز را باید با نرخ سنا بازگردانیم.
هادی حقیقی، مسئول هماهنگی بازارچه‌های مرزی استانداری خراسان رضوی نیز ابراز کرد: در خصوص سفر رئیس‌جمهور تاجیکستان به ایران، لازم است از نظرات بخش خصوصی بهره گرفته شود؛ زیرا این سفر با هدف توسعه تجارت صورت می‌گیرد. لذا حضور بخش خصوصی باید پررنگ باشد و در عرصه روابط دو کشور دیده شود.
لزوم تهیه بسته‌ای از پیشنهادها برای افزایش صادرات به افغانستان و آسیای میانه
محمود امتی، رئیس شورای نظارت راهبردی کمیسیون‌های اتاق خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: ۶۰درصد صادرات کشور ما از خراسان به افغانستان است و این موضوع، اهمیت کمیسیون تجارت اتاق مشهد را نشان می‌دهد.
وی بابیان اینکه افزایش صادرات الزاماتی دارد، تصریح کرد: در حوزه بین‌المللی ایرادات زیادی داریم و نتوانسته‌ایم در بسیاری از مسائل از فرصت‌ها بهره‌مند شویم.
امتی تصریح کرد: در استان ما تغییر سیاست‌ها نوعی ضعف به شمار می‌رود. به‌طور مثال، مثلث توسعه اقتصادی با همه برنامه‌ریزی‌هایی که انجام‌شده بود، نادیده گرفته‌شده است. از طرفی اگر قرار باشد بخش خصوصی برای برخی بدیهیات، انرژی بگذارد و از مشکلات بگوید، فرصت‌ها را از دست می‌دهیم.
وی افزود: در مدتی که ما در کشورمان از ارز ترجیحی و آزادسازی نرخ ارز صحبت می‌کردیم، تولید ناخالص داخلی ترکیه در سال ۲۰۲۱ به ۲۱۱ میلیارد دلار رسیده است. این کشور در حوزه‌های گردشگری و صنعت حمل‌ونقل آورده‌های ارزی زیادی داشته است.
امتی تأکید کرد: این ایرادات در بدنه تصمیم‌گیری وجود دارد و وظیفه ما در کمیسیون‌ها این است که پیشنهاد‌های ارزیابی و بررسی‌شده در موضوعاتی چون افزایش صادرات به افغانستان و آسیای میانه را در قالب بسته‌ای مهیا نماییم تا به‌عنوان پارلمان بخش خصوصی رسالت خود را انجام داده باشیم.
