چالش های احداث مسکن جوار کارگاهی و معضلات شهرک صنعتی مشهد (کلات)

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «علی اکبر لبافی»، رئیس این دبیرخانه در ابتدای جلسه اظهار کرد: برخی از بنگاه های اقتصادی بزرگ اعلام آمادگی کردند که در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی خود، نسبت به احداث واحد مسکونی جوارکارگاهی اقدام کنند. در این زمینه، مطالبه آن ها تامین زمین و بعضا تسهیلات بوده که باید برای این مساله چاره اندیشی کرد. این فرصت خوبی است تا در قالب ورود بنگاه‌های اقتصادی این مهم را محقق کنیم؛ زیرا این اقدام اساسی هم مشکل تامین مسکن کارگری را فراهم می سازد و هم هزینه های سرباری برای کارگر و کارفرما به حداقل های ممکن می رساند.

وی یادآور شد: سوابق حاکی از آن است ایجاد مسکن جوار کارگاهی در برخی شرکت ها و شهرک ها صورت پذیرفته است. در آیین نامه ماده 149 قانون کار نیز در این خصوص تکلیفی بر عهده بنگاه های اقتصادی دارای بیش از 150 کارگر درنظر گرفته شده است و اداره کل راه و شهرسازی، شهرداری و… در قالب این آیین نامه تکالیفی دارند. آیین نامه مذکور می تواند برخی از مسائل را در این زمینه حل و فصل کند.

لبافی خاطرنشان کرد: احداث مسکن جوار کارگاهی در طرح ملی مسکن پیش بینی نشده؛ اما با مذاکراتی که با استاندارمحترم داشتیم، از اجرای این طرح استقبال شد و مانعی برای اجرای آن دیده نشد، اما تدوین چهارچوب اجرایی بسیار مهم است.

چالش‌های پیش روی احداث مسکن جوار کارگاهی

در ادامه، «محمدمهدی حیدری»، سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خراسان رضوی تصریح کرد: بحث احداث مسکن جوار کارگاهی با چالش هایی همچون تغییر کاربری و مسائل محیط زیستی مواجه است. علت این که شهرک های صنعتی به دور از شهر احداث شده اند آن است که آلایندگی این شهرک ها به مناطق مسکونی تسری پیدا نکند و تاثیر نامطلوبی به لحاظ زیست محیطی نداشته باشد، حال اگر بخواهیم در کنار واحدهای صنعتی، مناطق مسکونی ایجاد کنیم به عبارتی این موضوع را نقض کرده ایم. لذا توصیه می شود مناطق مسکونی در محدوده های شهری احداث شوند.

اجرای طرح احداث مسکن جوار کارگاهی مسبوق به سابقه است

در بخش دیگری از نشست، «محمود بنانژاد»، دبیرکل خانه صمت خراسان رضوی نیز تصریح کرد: بخش عظیمی از درآمدهای یک کارگر باید صرف هزینه مسکن شود که این مساله در کلانشهرها بیش از سایر شهرها محسوس است. نکته قابل توجه دیگر آن است که آلودگی هوا در شهر مشهد به مراتب بیش از شهرک صنعتی توس است.

وی یادآور شد: علاوه بر این اجرای این طرح مسبوق به سابقه است و بسیاری از کارخانه ها مانند کارخانه قند آبکوه در گذشته نسبت به احداث واحد مسکونی اقدام کردند. این طرح باید به کمک صنعتگران کارشناسی شود تا به صورت پایلوت در خراسان رضوی اجرایی گردد. قطعا تحقق این طرح به کاهش هزینه های کارگری منجر خواهد شد.

«ابوالفضل اسدزاده»، کارشناس املاک اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی تصریح کرد: متاسفانه در شهر مشهد با کمبود زمین مواجه هستیم. تنها راهکار برای اجرای طرح مسکن جوار کارگاهی آن است که صاحبان صنایع به ما زمین معرفی کنند تا بررسی های لازم صورت بگیرد و در صورت امکان نسبت به تغییر کاربری و احداث مسکن جوار کارگاهی اقدام شود.

لزوم تشکیل کارگروهی به منظور اجرایی کردن طرح احداث مسکن جوار کارگاهی

در ادامه، «محمود پژوم»، رئيس انجمن انبوه‌سازان خراسان رضوي تصریح کرد: برای تحقق طرح مسکن جوار کارگاهی بایستی مشاوری به کار گرفته شود. همچنین، واحدهای صنعتی باید تعداد کارگران متقاضی مسکن را اعلام و نقاط مدنظر خود را مشخص نمایند. مهندسان مشاور نیز باید مطالعات دقیقی بر روی طرح داشته باشند تا دچار آسیب ها و خطاهای مسکن مهر نشویم. بر این باوریم باید به جای ایجاد شهرک های جدید، از بستر روستاهایی که در حاشیه شهر هستند نهایت استفاده را داشته باشیم، چرا که بسیاری از روستاها قابلیت گسترش و تاسیسات زیربنایی مانند آب، برق و گاز را دارند. این موارد می تواند هزینه ساخت و ساز و زمان بهره برداری را کاهش دهد.

پژوم با بیان اینکه پس از مطالعات لازم باید مکان یابی انجام شود، افزود: راه و شهرسازی ممکن است زمین لازم را نداشته باشد لذا در برخی موارد باید نسبت به خرید زمین دولتی اقدام گردد.

رئيس انجمن انبوه‌سازان خراسان رضوي یادآور شد: پس از جمع آوری آمار اولیه از صنعتگران باید نسبت به تشکیل کارگروهی در خصوص اجرای طرح مزبور، اقدام کنیم تا در این کارگروه تمام دستگاه های اجرایی مرتبط حضور داشته باشند و پیشنهادات لازم را به شورای گفت و گو برای اخذ مصوبه ارائه کنند. انجمن انبوه سازان در حوزه ساخت و ساز از کوچکترین تلاشی دریغ نخواهد کرد و چه بسا در حوزه مشارکت نیز ورود داشته باشد.

تسهیل رفت و آمد کارگران و کاهش بار ترافیکی با اجرای طرح مسکن جوار کارگاهی

در بخش دیگری از نشست، «محمد خوشحال»، مدیرعامل شهرک صنعتی ماشین‌سازی و فناوری‌های برتر مشهد تصریح کرد: احداث مسکن جوار کارگاهی منفک از طرح ملی مسکن است. در واقع باید مشخص شود که بعد از قطع همکاری کارگر با واحد صنعتی تکلیف آن واحد مسکونی چه می شود؟ صاحبان صنعت باید نسبت به احداث واحد مسکونی اقدام کنند تا کارگرانی که به مدت بیش از 5 الی 10 سال در آن واحد صنعتی مشغول فعالیت هستند، بتوانند در آن منازل به صورت استیجاری ساکن شوند. اجرای این طرح می تواند رفت و آمد کارگران را تسهیل کند. برخی از شهرک ها مانند توس، ماشین سازی و مشهد به دلیل دوری از شهر باید در اولویت احداث مسکن جوار کارگاهی قرار بگیرند. این مساله قطعا بر روی کاهش بار ترافیکی جاده ها و به تبع آن تصادفات نیز اثرگذار خواهد بود.

در ادامه، «حبیب الله مقامی»، مدیر عامل شرکت خدماتی شهرک صنعتی توس تصریح کرد: بسیاری از شهرک ها از جمله شهرک صنعتی توس در تامین منابع انسانی خود با مشکل مواجه است و نیروهای تحصیلکرده، دانش بنیان و نیروی فنی به دلیل دوری شهرک از هسته مرکزی شهر تمایلی به فعالیت در واحدهای صنعتی ندارند. بنابراین نزدیک بودن شهرک صنعتی به محل سکونت کارکنان، در تامین نیروی انسانی بسیار حاثز اهمیت است.

لبافی، رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی استان در جمع بندی دستور کار نخست اظهار کرد: صاحبان صنایع در خصوص احداث مسکن جوار کارگاهی باید مشخص کنند به دنبال ایجاد مسکن استیجاری، مسکن سازمانی یا مسکن قطعی برای نیروی کارشان هستند. برخی از شرکت ها فضای خالی دارند  و ممکن است از این فضا برای احداث مسکن سازمانی استفاده کنند. اجرای طرح احداث مسکن جوار کارگاهی بستر بسیار خوبی است؛ چرا که از یکسو منابع آن فراهم است و از سوی دیگر، احداث این واحدها می تواند بسیاری از مشکلات شهری را حل کند.

وی تصریح کرد: تحقق این طرح را در قالب آیین نامه ماده 149 قانون کار دنبال می کنیم، قانون و ضابطه برای اجرای طرح وجود دارد و صرفا نیازمند همراهی و همکاری وزارت راه و شهرسازی هستیم. وزارت راه و شهرسازی باید نظر خود را در خصوص تحقق این طرح اعلام کند و اگر موانعی در این مسیر وجود دارد، به دبیرخانه منعکس نماید. همچنین، باید مشخص شود که آیا این موانع در درون استان قابل حل و فصل است یا در سطح ملی باید مطرح و حل گردد.

وی ادامه داد: علاوه بر این، بایستی کارگروهی در قالب آیین نامه ماده 149 قانون کار ایجاد شود، صاحبان صنایع نیز باید آمار و نظر خود را در خصوص نوع مسکن به ما اعلام کنند تا تصمیم نهایی در این رابطه اخذ شود.

توسعه شهرک صنعتی مشهد، در گرو تامین اعتبار

در ادامه، این جلسه وارد بررسی دستور کار دوم شد. «حمیدرضا فدا»، مدیرعامل شهرک صنعتی مشهد (کلات) در این بخش از نشست اظهار کرد: شهرک صنعتی مشهد با توجه به قدمت بیش از 40 سال و نیز، موقعیت مکانی نسبت به شهر مشهد و نزدیک بودن به مراکز دسترسی به نیروی کار، بیشترین متقاضی سرمایه گذاری را در بین شهرک های صنعتی استان دارد که با عنایت به اخذ مجوز 270 هکتار توسعه این شهرک، نیاز به خریداری زمین داریم تا اجرای آن از طرف شرکت شهرک های صنعتی خراسان رضوی صورت بگیرد.

برای تامین زمین با کمبود اعتبار مواجهیم

«سید محمود شال‌فروشان»، نماینده شرکت شهرک‌های صنعتی استان در ادامه تصریح کرد: در حال حاضر 270 هکتار زمین برای توسعه شهرک صنعتی مشهد شناسایی شده و قیمت گذاری کارشناسی نیز صورت گرفته است. در خصوص بخشی از زمین ها در حال مذاکره برای خرید هستیم و برای بخشی از اراضی نیز به دنبال مذاکره هستیم. قیمت نیز مورد توافق طرفین بوده و بحث در خصوص تامین مالی شرکت شهرک‌هاست که هنوز نتوانستیم تامین اعتبار کنیم.

وی اظهار کرد: منابع بسیاری را صرف حل چالش معارضین در خصوص شهرک صنعتی 5 داشتیم لذا در حال حاضر با کمبود اعتبار مواجه هستیم. با این حال مشاوران ما برای خرید زمین یا مشارکت در حال مذاکره هستند. امید می رود تا پایان سال برای این حوزه تامین اعتبار صورت بگیرد.

معضل کمبود زمین در شهرک صنعتی مشهد در کوتاه مدت حل نمی شود

«قاسم کیومرثی»، رئیس اداره فلزی اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز یادآور شد: معضل کمبود زمین در شهرک صنعتی مشهد چالشی جدی است و به نظر نمی رسد که در کوتاه مدت حل و فصل شود. از سویی در شهرک صنعتی مشهد 5 هنوز تاسیسات گازرسانی و… انجام نشده و تا این مسائل حل و فصل نشود، واحد صنعتی نمی تواند فعالیت کند. علت این مساله کمبود اعتبار شرکت شهرک های صنعتی است. لذا باید ساز و کار مشخصی برای ورود سرمایه گذاران به این حوزه تعریف و مشخص شود.

لبافی نیز تصریح کرد: باید مشخص شود مشارکت برای تامین زمین توسعه شهرک صنعتی مشهد به چه طریق صورت می گیرد؛ از طریق مالکان یا سرمایه گذاران؟ این مساله باید مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد.

شرکت شهرک های صنعتی می بایست خط گاز را به داخل شهرک انتقال دهد

فدا، مدیرعامل شهرک صنعتی مشهد کلات در ادامه این جلسه، در خصوص ایجاد ایستگاه TBS گاز در فاز 4 شهرک صنعتی مشهد یادآور شد: فاز 4 شهرک صنعتی مشهد در حال بهره برداری بوده و واحدهای صنعتی نیاز به گاز جهت راه اندازی خط تولید دارند، لیکن در حال حاضر شرکت گاز استان از صدور مجوز جهت انشعاب گاز برای این واحدها ممانعت و تایید آن را منوط به اجرای ایستگاه گاز TBS توسط شرکت شهرک های صنعتی نموده است که با توجه به مکاتبات 2 ساله شرکت شهرک ها و این شرکت تاکنون این اتفاق صورت نگرفته و واحدهای صنعتی با مشکل بهره برداری مواجه گردیده اند.

«سید محمدجواد طباطبایی»، رئیس اجرای طر‌ح‌های شرکت گاز خراسان‌رضوی نیز اظهار کرد: شرکت گاز پیگیر مشکل گاز فاز چهارم شهرک بوده و در حال حاضر چالشی در این رابطه وجود ندارد و گاز تا درب شهرک صنعتی برای استفاده واحدها منتقل شده است.

وی ادامه داد: فاز 4 شهرک صنعتی کلات در حال بهره برداری است لذا به لحاظ دریافت مجوز گاز مشکلی وجود ندارد و واحدهای صنعتی می توانند گاز را برداشت کنند. در واقع مشکل 300 واحد صنعتی  فاز 4 در بخش گاز حل شده است؛ اما شرکت شهرک های صنعتی استان می بایست خط گاز را به داخل شهرک انتقال دهد که باید منابع آن تامین شود.

شرکت گاز قانون را به زعم خود تفسیر می کند

«رضا رحیم خانی»، مدیر انرژی شرکت شهرک های صنعتی استان نیز در این خصوص تصریح کرد: طبق قانون، تامین زیرساخت ها بر عهده دستگاه های خدمات رسان تا درب واحد صنعتی است. متاسفانه شرکت گاز این قانون را به زعم خود تفسیر می کند و گاز را تا درب شهرک منتقل می‌کند؛ اما خطوط داخلی گاز را بر عهده شرکت شهرکهای صنعتی می گذارد.

وی یادآور شد: این در حالی است که شرکت گاز باید تابع قانونی باشد که مورد تایید شورای نگهبان است. شرکت گاز باید بودجه لازم را از سازمان برنامه و بودجه تامین کند.

لبافی نیز در این زمینه یادآور شد: در جلسات گذشته نیز موضوع تامین گاز شهرک ماشین سازی را مطرح کردیم. علاوه بر این که قانون شرکت گاز را مکلف کرده تا درب واحد صنعتی گاز را انتقال دهد. در این رابطه تفاهم ملی نیز موجود است چنان که دستور معاون وزیر در این خصوص، طی مکاتبه ای مبنی بر همکاری است. شرکت گاز باید از این ظرفیت برای توسعه استان استفاده کند. اگر در این حوزه ابهامی دارد با مقامات مافوق، معاون وزیر، وزارت نفت و شرکت ملی فرآورده های نفتی مکاتبه کند.

شرکت شهرک های صنعتی برای فراهم کردن زیرساخت های خود طبق قانون عمل کند

در ادامه، «مسعود اسماعیلی»، رئیس خدمات فنی و فروش عمده شرکت گاز خراسان رضوی تصریح کرد: 5 اسفندماه 1401 مکاتبه ای در این رابطه صورت گرفته و شرکت گاز قبل از طرح موضوع در این جلسه رأسا اقدام کرده است.

وی خاطرنشان کرد: همان طور که اختصاص بودجه از طریق شرکت ملی گاز انجام می شود و دستورالعمل نیز از سطح ملی ابلاغ می گردد. شرکت گاز در حوزه گاز رسانی تا درب شهرک فراتر از چهارچوب قانونی عمل کرده است به عبارت دیگر ما در این حوزه نهایت همکاری را با شرکت شهرک ها داشته ایم.

در بخش دیگری از این نشست، مدیرعامل شهرک صنعتی مشهد کلات به ایجاد راه دسترسی یا جایگزین در ابتدای ورودی بلوار بهمن (محور مشهد به کلات) به عنوان یکی از خواسته های این شهرک اشاره و تصریح کرد: با توجه به حجم ترافیک در ابتدای بلوار بهمن و مشکل تردد جهت دستگاه های خدمات رسان (آتش نشانی و اوژانس و…)  واحدهای صنعتی نیاز به ایجاد مسیر جایگزین یا تعریض ورودی بلوار بهمن جهت سهولت تردد عابرین و وسایل نقلیه سبک و سنگین دارند.

«احسان فرشته پور»، سرپرست اداره فنی و امور مهندسان مشاور خراسان رضوی در این خصوص خاطرنشان کرد: نحوه دسترسی راه ها در حوزه شرح وظایف اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای است و بایستی با این ارگان هماهنگ شود.

«مصطفی دهقانی»، مدیر هماهنگی حریم شهرداری مشهد تصریح کرد: در خصوص راه دسترسی مکاتبه ای در تاریخ 26 اسفند ماه 1401 صورت گرفته است. بدین ترتیب که باید بخشی از یکی از کارخانه‌های آسفالت در مسیر عقب نشینی کند. ما به عنوان مدیریت هماهنگی حریم شهر عینا مکاتبه را از حوزه شهرسازی و ترافیک شهرداری مشهد ارسال کردیم و با توجه به استعلامی که از سازمان عمران اخذ شده است این سازمان به صراحت نظرش را در خصوص آزادسازی بخشی از کارخانه آسفالت اعلام کرده است.

لبافی خاطرنشان کرد: با توجه به اختلاف نظر میان اداره کل راه و شهرسازی، راهداری و شهرداری در این موضوع، ضروری است که معاونت عمرانی استانداری به این حوزه ورود کند تا مشخص شود که نحوه دسترسی راه ها در حوزه شرح وظایف کدام دستگاه است.

مشکلات ایجاد شبکه مخابراتی برای فاز 4 شهرک صنعتی مشهد

در ادامه، فدا، مدیرعامل شهرک صنعتی مشهد (کلات) در خصوص عدم ایجاد شبکه مخابراتی برای فاز 4 شهرک صنعتی مشهد گفت: با وجود اینکه فاز 4 شهرک صنعتی مشهد در حال بهره برداری است و تعدادی از واحدها نیز شروع به فعالیت کرده اند، لیکن تاکنون شبکه مخابراتی جهت این فاز شهرک اجرا نگردیده به طوری که حدود 300 واحد صنعتی مستقر در این فاز مشکل ارتباط تلفنی و اینترنتی دارند.

وی ادامه داد: در سال گذشته به علت سرقت و حفاری مسیر کابل فیبر نوری، متاسفانه واحدهای صنعتی چندین روز سال بدون امکان ارتباطات تلفنی و اینترنتی بودند. پیشنهاد می گردد به منظور جلوگیری از تکرار اتفاق سال گذشته، نسبت به ایجاد خط رینگ تلفن از رسالت و اتصال آن به شهرک اقدام گردد تا در صورت اتفاق، مرکز مخابرات شهرک از مسیر دیگر امکان ارتباط داشته باشد.

آمادگی مخابرات برای انعقاد تفاهم نامه جدید

در ادامه، «سید محسن پناهی»، معاون ارتباطات سیار شرکت مخابرات خراسان رضوی اظهار داشت: طبق تفاهمی که با آقای مقامی در شهر صنعتی توس داشتیم، مرمت در حوزه مخابرات بر عهده شرکت شهرک ها بود و ما خدمات را تامین می کردیم. بعد از اتمام تفاهم نامه بایستی مدل جدید تفاهم نامه را به شرکت شهرک ها ارائه کنیم اما تاکنون آمادگی از سوی این شرکت برای تمدید آن تفاهم نامه با ضوابط جدید اعلام نشده است.

وی ادامه داد: انتقال خدمات به داخل شهرک بر عهده شرکت شهرک هاست. اگر توانایی اجرای طرح توسط شرکت شهرک ها وجود دارد ما می توانیم نقشه آن را در اختیارشان بگذاریم تا اجرا کنند اما اگر شرکت شهرک ها توانایی اجرای طرح را ندارد، هزینه آن را تقبل کند ما طرح را اجرا خواهیم کرد. در بحث حفاری و مرمت نیز آمادگی خود را اعلام کردیم. حال در صدد هستیم در این رابطه با شهرک صنعتی کلات نیز تفاهم نامه ای داشته باشیم.

فدا، مدیرعامل شهرک صنعتی مشهد کلات در خصوص عدم امکان استفاده از سرویس های حمل و نقل عمومی جهت کارگران شهرک نیز تصریح کرد: با وجود اینکه واحدهای شهرک صنعتی هر ساله نسبت به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به صورت دوره ای اقدام می نمایند که مبلغ قابل توجهی است و 4 درصد از این مبلغ در جهت ارائه خدمات عمومی به شهرداری ها واگذار می گردد، لیکن شهرک های صنعتی از جمله شهرک مشهد از ابتدایی ترین خدمات شهرداری مانند حمل و نقل عمومی، جمع آوری زباله و پسماند، ایستگاه آتش نشانی و… بدون بهره می باشند.

وی یادآور شد: پیشنهاد می گردد یک خط اتوبوسرانی از میدان امام حسین تا شهرک در نظر گرفته شود و طرح ایجاد ایستگاه در نزدیکی شهرک یا شهرک مهرگان در توسعه فاز 4 مترو قرار بگیرد.

شهرداری پیگیر خرید 100 دستگاه ون در راستای دستورالعمل جامع حمل و نقل روستایی است

در بخش دیگری از نشست، «علی شهسوار»، معاون سازمان اتوبوسرانی مشهد تصریح کرد: در حال حاضر شهرداری پیگیر خرید 100 دستگاه ون است و دستورالعمل جامعی برای حمل و نقل روستایی در حال تدوین است تا بتوانیم حداقل تا 2 الی 3 ماه آینده 100 دستگاه ون وارد سیستم کنیم که علاوه بر شهرک صنعتی روستاهای محور را نیز تحت پوشش قرار دهد.

فدا، مدیرعامل شهرک صنعتی مشهد در بخش پایانی این نشست به وضعیت سرویس دهی برای عملیات اطفاء حریق در این شهرک اشاره و اظهار کرد: تاکنون در شهرک صنعتی کلات مشکلی به وجود نیامده؛ اما در آن منطقه سرویس دهی عملیات اطفاء حریق مانند مناطق شهری فراهم است. تیم عملیاتی نیز در این محدوده چابک و قوی است و آموزش هایشان به روز است. ما نیز کماکان با این مجموعه همکاری خواهیم داشت. پتانسیل بروز حوادث در شهرک صنعتی مشهد زیاد است؛ اما خوشبختانه از لحاظ ایمنی به دلیل همکاری آتش نشانی و شهرک، وضعیت پیشگیری مطلوب ارزیابی می شود. نکته قابل توجه آن است که طی 3 الی 4 سال اخیر از بازدیدهای آتش نشان ها از شهرک ممانعت می کنند. لذا تقاضا داریم که همکاری بیشتری در این حوزه صورت بگیرد.