توجه به پدافند غیرعامل، کلید موفقیت در گردشگری پایدار و ایمن

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «مژگان ثابت تیموری»، رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق مشهد در این همایش با اشاره به اهمیت توجه به پدافند غیرعامل در حوزه گردشگری، گفت: با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح تدابیر پدافند غیرعامل، می‌توان گردشگری را در کشور به سمت توسعه پایدار و ایمن سوق داد.

وی تاکید کرد: پدافند غیرعامل نباید تنها به عنوان یک رویکرد نظامی دیده شود؛ بلکه مدیریت بهینه و تدابیر ایمنی در تمامی بخش‌های گردشگری، به ویژه در شرایط بحرانی، باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

او به اهمیت حفظ امنیت گردشگران و در عین حال فراهم کردن تجربه‌ای مثبت برای آنها اشاره کرد.

ثابت تیموری در خصوص تجربه‌های عملی پدافند غیرعامل در دوره‌های بحرانی مانند جنگ دوازده روزه خردادماه یا بحران‌های ناشی از بیماری کرونا توضیح داد: در این دوران، کشور توانسته با جابه‌جایی گردشگران و زائران، علاوه بر حفظ امنیت، به شکلی موثر و سریع بحران‌ها را مدیریت کند.

به گفته وی، این اقدامات در قالب پدافند غیرعامل، نشان‌دهنده توانایی ایران در مواجهه با بحران‌ها و پایداری در برابر تهدیدات است.

چالش‌های گردشگری و ضرورت ایمن‌سازی تاسیسات

رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی خراسان رضوی همچنین به مشکلات ناشی از عدم ایمن‌سازی صحیح تاسیسات گردشگری اشاره کرد و گفت: در بسیاری از مواقع، استفاده از وسایل نقلیه غیر استاندارد یا عدم رعایت اصول ایمنی در جابه‌جایی گردشگران باعث بروز حوادث شده است؛ لذا استفاده از خودروهای استاندارد و آموزش‌های صحیح به رانندگان و کارکنان در راستای توسعه گردشگری پایدار مورد تاکید است.

ثابت تیموری در بخش دیگری از سخنانش به تمرکز بیش از حد تاسیسات گردشگری در بافت اطراف حرم در شهر مشهد اشاره کرد و این موضوع را دلیلی برای افزایش خطرات احتمالی در مواقع بحران دانست.

وی بر اهمیت پراکندگی مناسب امکانات و خدمات گردشگری در سطح استان تاکید کرد و گفت: با این رویکرد، از متمرکز شدن بیش از حد گردشگران در یک نقطه جلوگیری می‌شود.

وی، تجربه دوران کرونا و جنگ را به عنوان نمونه‌ای از چگونگی مدیریت بحران و گریز از مناطق پرخطر ذکر کرد.

رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی خراسان رضوی همچنین به اهمیت معماری در مناطق گردشگری اشاره کرد و گفت: سازه‌ها و تاسیسات گردشگری باید متناسب با اقلیم و فرهنگ هر منطقه طراحی شوند.

او مثال‌هایی از معماری‌های خاص استان خراسان را ذکر کرد و افزود: استفاده از مصالح محلی و توجه به شرایط محیطی می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌پذیری در برابر حوادث طبیعی و بحران‌ها داشته باشد.

ثابت تیموری در ادامه، به اهمیت آموزش‌های صحیح و موثر در حوزه گردشگری اشاره کرد و گفت: آموزش‌های مبتنی بر تجربه و شناخت صحیح از موقعیت‌های خاص می‌تواند مانع از بروز حوادث ناگوار شود.

او با اشاره به سرفصل‌های مهمی مانند بقای طبیعی و مدیریت سوانح در دوره‌های آموزشی، بر لزوم استفاده از ظرفیت پیشکسوتان با تجربه به جای صرفا افراد با تحصیلات آکادمیک تاکید کرد.

او افزود: با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح تدابیر پدافند غیرعامل، می‌توان گردشگری را در کشور به سمت توسعه پایدار و ایمن سوق داد.

پدافند غیرعامل در تاسیسات گردشگری ضروری است

«سید جواد موسوی»، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی نیز، با اشاره به اهمیت این موضوع در حوزه گردشگری گفت: پدافند غیرعامل یکی از دغدغه‌های جدی ماست که می‌تواند در پیشگیری از بحران‌ها و تهدیدات طبیعی نقش کلیدی داشته باشد.

وی بر لزوم توجه به ایمنی تاسیسات گردشگری استان تاکید کرد و افزود: این موضوع برای حفاظت از جان گردشگران و ساکنان، به ویژه در شرایط بحرانی، اهمیت دارد.

موسوی از وجود بیش از سه هزار تاسیسات گردشگری در استان خراسان رضوی خبر داد و افزود: این تعداد تاسیسات به برکت وجود بارگاه علی بن موسی الرضا (ع) و مدیریت جامع و هماهنگ جامعه هتلداران و دیگر فعالان گردشگری در منطقه شکل گرفته است.

ضرورت توجه به اقلیم و فرهنگ در طراحی تاسیسات گردشگری

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی در ادامه گفت: یکی از چالش‌های اساسی در طراحی تاسیسات گردشگری، بی‌توجهی به ویژگی‌های اقلیمی و فرهنگی منطقه است. در برخی تاسیسات، نمای ساختمان‌ها با شیشه‌های بزرگ طراحی شده که در شرایط اقلیمی مشهد که بادهای شدید و سرمای زیاد را تجربه می‌کنیم، اصلاً مناسب نیست. چنین تصمیمات اشتباهی ممکن است به مشکلات جدی در حوزه ایمنی منجر شود.

وی ادامه داد: گاهی اوقات در هنگام طراحی و ساخت، استانداردهای ایمنی نادیده گرفته می‌شوند و این می‌تواند باعث وقوع حوادث خطرناکی مانند آتش‌سوزی‌ها شود. همچنین در برخی هتل‌ها، راه‌پله‌های خروجی به انبار وسایل اضافی تبدیل شده است که می‌تواند به وقوع حادثه منجر شود.

موسوی گفت: تمامی تاسیسات گردشگری باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند تا ایمنی آنها به استانداردهای لازم برسد. در صورت بروز هرگونه حادثه، اولین کسانی که آسیب می‌بینند، مردم و گردشگران هستند.

وی همچنین از شهرداری و دیگر دستگاه‌های نظارتی خواست که به دقت بر وضعیت ایمنی تاسیسات گردشگری نظارت کنند و اطمینان حاصل کنند که تمامی استانداردهای ایمنی رعایت می‌شود.

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی همچنین بر اهمیت مشهد به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری در ایران تاکید کرد و گفت: مشهد به عنوان شهر مذهبی و فرهنگی کشور، پذیرای میلیون‌ها گردشگر از داخل و خارج است. بنابراین، رعایت اصول ایمنی در تمامی تاسیسات این شهر امری ضروری است.

وی خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهیم گردشگری به درستی در استان خراسان رضوی توسعه یابد، باید از تمامی ظرفیت‌ها به‌ویژه در زمینه ایمنی و پدافند غیرعامل استفاده کنیم. در این صورت، تقویت اقتصاد گردشگری و جذب بیشتر گردشگران را شاهد خواهیم بود و از تهدیدات احتمالی در این حوزه جلوگیری خواهد شد.

لزوم رعایت اصول پدافند غیرعامل در تاسیسات گردشگری

در ادامه «هاشم جنگی»، مدیرکل پدافند غیرعامل استانداری خراسان رضوی با تاکید بر اهمیت پدافند غیرعامل در جلوگیری از آسیب‌های طبیعی و انسانی افزود: پدافند غیرعامل باید در تمام دستگاه‌های اجرایی استان به طور مستمر پیگیری شود. امسال گام‌های مهمی در تقویت برنامه‌های پدافند غیرعامل برداشته شده است. بیش از هزار برنامه در این حوزه در سراسر استان اجرایی شد.

وی با اشاره به الزامات پدافند غیرعامل در حوزه‌های مختلف، از جمله گردشگری، خاطرنشان کرد: در استان خراسان رضوی، به ویژه در بخش گردشگری، باید توجه ویژه‌ای به امنیت زیرساخت‌ها و آمادگی در برابر تهدیدات مختلف از جمله سیل، زلزله و تهدیدات سایبری داشت.

جنگی همچنین بر مسئولیت قانونی دستگاه‌ها در راستای اجرای تدابیر پدافند غیرعامل تاکید کرد و افزود: طبق قانون، تمامی دستگاه‌ها موظف به اجرای برنامه‌های پدافند غیرعامل هستند و این مسئولیت تنها مختص به دستگاه‌های دولتی نیست. در حوزه گردشگری، حتی مدیران هتل‌ها و واحدهای اقامتی نیز مسئولیت دارند تا برنامه‌های پدافند غیرعامل را در مجموعه‌های خود اجرایی کنند.

وی تصریح کرد: این مسئولیت تنها یک وظیفه قانونی نیست، بلکه یک تعهد اخلاقی و اجتماعی است که هر فرد در جایگاه خود باید به آن عمل کند.

جنگی در پایان سخنان خود، به ضرورت پیش‌بینی تهدیدات طبیعی و غیرطبیعی برای استان اشاره کرد و گفت: در استان خراسان رضوی، با توجه به موقعیت جغرافیایی و فرهنگی خاص، باید همواره آماده مقابله با تهدیداتی مانند سیل، زلزله، و حملات سایبری باشیم. این تهدیدات می‌توانند آسیب‌های جدی به زیرساخت‌ها و امنیت مردم وارد کنند، بنابراین باید برنامه‌ریزی‌های لازم برای کاهش اثرات این بحران‌ها صورت گیرد.

نقش حیاتی گردشگری در اقتصاد و ضرورت توجه به پدافند غیرعامل در این حوزه

در ادامه، «یوسف بیدخوری»، مسئول آموزش و برنامه‌ریزی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی، به اهمیت آموزش‌های پدافند غیرعامل در صنعت گردشگری اشاره کرد و گفت: در حوزه گردشگری، آموزش‌های پدافند غیرعامل باید به عنوان یک اصل در تمامی واحدهای اقامتی و گردشگری استان گنجانده شود.

بیدخوری با اشاره به اهمیت آمادگی در برابر بحران‌ها، تاکید کرد:  هتل‌ها و مراکز اقامتی باید در برابر حوادث احتمالی، از جمله آتش‌سوزی، سیل و زلزله، طرح‌های اضطراری داشته باشند. اگر این آمادگی‌ها وجود نداشته باشد، ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به مهمانان و کارکنان وارد شود.

وی افزود: ضرورت دارد که تمام دستگاه‌ها و بخش‌ها، از جمله هتل‌ها و مراکز گردشگری، در این زمینه آگاهی‌های لازم را کسب کرده و آمادگی کامل برای پاسخ به بحران‌ها را داشته باشند. در غیر این صورت، این ناآمادگی‌ها می‌تواند منجر به بحران‌های اجتماعی و اقتصادی در استان شود.

اهمیت همکاری میان دستگاه‌ها و بخش خصوصی

بیدخوری همچنین به لزوم همکاری‌های موثر میان دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی در تقویت پدافند غیرعامل در استان اشاره کرد و گفت: در استان خراسان رضوی، به ویژه در مشهد، گردشگری نقش حیاتی در اقتصاد دارد. با همکاری نزدیک دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی، می‌توانیم پدافند غیرعامل را به عنوان یک اولویت جدی در این حوزه پیاده‌سازی کنیم.

وی افزود: پدافند غیرعامل به عنوان یک اصل کلیدی در حفظ امنیت و پیشگیری از تهدیدات، نقش حیاتی در تمام بخش‌ها، به ویژه در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی ایفا می‌کند. با افزایش آموزش‌ها، هماهنگی میان دستگاه‌ها و بخش خصوصی، و اجرای تدابیر لازم، می‌توان به کاهش خطرات و بحران‌ها کمک کرد و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری نمود.

توجه به اصل تعامل در مواجهه با بحران

در بخش دیگری از این همایش، «محمد شیدایی»، رئیس گروه پدافند غیرعامل و پیشگیری از بحران شهرداری مشهد، بر اهمیت پدافند غیرعامل و اقدامات پیشگیرانه در برابر بحران‌ها تاکید کرد و گفت: حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل و خشکسالی و همچنین بحران‌های انسانی مانند جنگ‌ها و تهدیدات سایبری، در طول تاریخ همواره وجود داشته است. برای مقابله با این بحران‌ها، شناخت صحیح از آن‌ها و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه بسیار مهم است.

شیدایی همچنین به چالش‌های موجود در زمینه مدیریت بحران‌ها در کشور اشاره کرد و گفت: بسیاری از بحران‌ها به دلیل عدم آمادگی و هماهنگی مناسب بین نهادهای مختلف به وقوع می‌پیوندند. در حالی که برنامه‌ها و دستورالعمل‌های زیادی برای مقابله با بحران‌ها وجود دارد، مشکلات اصلی در عدم همکاری میان واحدهای مختلف است. مثلاً در یک هتل، مدیران، تاسیسات و سایر بخش‌ها ممکن است از بحران‌ها آگاه باشند؛ اما در عمل نمی‌توانند به‌خوبی با هم تعامل کنند؛ لذا داشتن تعامل مناسب در این حوزه، یک اصل است.

شیدایی در ادامه به تغییرات نگرش در مدیریت بحران‌ها اشاره کرد و گفت:  نگرش سنتی در گذشته این بود که بحران‌ها را پس از وقوع مدیریت کنیم. اما در حال حاضر، رویکرد جدیدی به نام سناریو نویسی مطرح شده که در آن پیش‌بینی‌های دقیق از بحران‌ها و تهدیدات مختلف صورت می‌گیرد تا از قبل آمادگی لازم برای مقابله با آن‌ها فراهم شود.

وی همچنین بر اهمیت شناخت دقیق تهدیدات تاکید کرد و گفت: شناخت بحران و تهدیدات، اولین گام در تقویت پدافند غیرعامل است. اگر تهدیدات را به‌درستی شناسایی نکنیم، قادر به مقابله مؤثر با آن نخواهیم بود. این موضوع در بسیاری از بحران‌ها و جنگ‌ها دیده شده که به‌دلیل عدم شناسایی دقیق دشمن، کشورها ضربه خوردند.

شیدایی در ادامه به تهدیدات سایبری و فناوری‌های جدید اشاره کرد و گفت: امروزه، تهدیدات سایبری به یکی از مهم‌ترین چالش‌های پدافند غیرعامل تبدیل شده است. حملات به سامانه‌های اطلاعاتی مانند سیستم‌های بانکی یا سامانه‌های گردشگری می‌تواند تاثیرات جدی بر امنیت و پایداری جامعه داشته باشد.

وی همچنین به تهدیدات زیستی و شیمیایی اشاره کرد و گفت: حوادثی مانند شیوع بیماری‌های عفونی (مثلاً کرونا) و آلودگی‌های شیمیایی می‌توانند تهدیدات جدی برای بخش‌های حساس مانند صنعت گردشگری ایجاد کنند. در این راستا، داشتن برنامه‌های پیشگیرانه و سیستم‌های جایگزین در برابر این تهدیدات بسیار حیاتی است.

پدافند غیرعامل و حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی

شیدایی در ادامه، ضمن تبیین اهمیت حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی کشور در برابر تهدیدات نظامی و غیرنظامی گفت: پدافند غیرعامل شامل مجموعه‌ای از اقدامات است که می‌تواند از تاسیسات حیاتی، زیرساخت‌های حیاتی و شبکه‌های اطلاعاتی کشور در برابر تهدیدات محافظت کند. در این راستا، حفاظت از شهرها، تاسیسات و شبکه‌های اطلاعاتی بسیار مهم است.

وی در انتها بر اهمیت مسئولیت‌پذیری تمامی بخش‌ها و افراد در برابر تهدیدات تاکید کرد و گفت: پدافند غیرعامل وظیفه‌ای فردی و اجتماعی است. همه ما باید نسبت به تهدیدات آگاه باشیم و برای مقابله با آن‌ها آماده شویم. همچنین در برابر تهدیدات جدید مانند بحران‌های سایبری و زیستی، لازم است که تدابیر به‌روز و مناسبی اتخاذ شود.